ΠΑΙΔΕΙΑ-EΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Πανελλήνιες"1")

ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

[…] θα πρέπει κάποτε στον τόπο αυτό να γίνει συνείδηση ότι η ελευθερία μπορεί να
οριοθετείται και να θεσμοθετείται από τον πολιτικό, υλοποιείται όμως από τον
παιδαγωγό»
«[...] η ποιότητα της παιδείας είναι αυτή που θα μονογραφήσει το βαθμό της
ποιότητας της δημοκρατικότητάς μας.»
«[...] Με άλλα λόγια, όσο ποιοτικότερη παιδεία παίρνει το μεγαλύτερο μέρος του
λαού, τόσο ποιοτικότερη δημοκρατία θα έχουμε…Τα σύγχρονα ελληνικά σχολεία και
πανεπιστήμια προσφέρουν παιδεία αναισθησίας…»
Σ. Καργάκος



Ορισμοί:
Παιδεία είναι η διαδικασία της αγωγής, η οποία με τη συστηματική και την
ευκαιριακή απόκτηση γνώσεων και αξιών στοχεύει στην πνευματική, ηθική και
κοινωνική ολοκλήρωση του ατόμου. Η πολύπλευρη μόρφωση και η σφαιρική
καλλιέργεια του ανθρώπου συναποτελούν την έννοια της παιδείας.
Εκπαίδευση είναι η συστηματική διαδικασία μετάδοσης γνώσεων σε παιδαγωγικά
κυρίως ιδρύματα με στόχο την ανάπτυξη των πνευματικών, σωματικών και ηθικών
ικανοτήτων του ατόμου. Η ίδια αποτελεί θεμελιώδη κοινωνικό θεσμό και διακρίνεται
σε πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η μάθηση [...] θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα μέσα αγωγής και μόρφωσης [..].

Μάθηση δεν είναι η κατάκτηση κάποιας ύλης ή η οικειοποίηση κάποιας γνώσης,
έννοιας ή ιδέας, αλλά και η απόκτηση ικανοτήτων (φυσικών και πνευματικών),
δεξιοτήτων και ενδιαφερόντων κλπ και ακόμα η αξιοποίηση ενός συστήματος αξιών.
Η μάθηση συμβαίνει σε ένα οργανισμό, όταν η δραστηριότητα αυτού επιφέρει μια
σχετικά σταθερή αλλαγή στη συμπεριφορά του
Α. Δανασσής- Αφεντάκης


Προβλήματα του σύγχρονου σχολείου/ της εκπαίδευσης:

- Η εκπαιδευτική κοινότητα δεν είναι πάντοτε κατάλληλη στην παροχή γνώσεων και
αξιών. Τόσο η ελλιπής κατάρτιση των καθηγητών στα μαθήματα που καλούνται να
διδάξουν, όσο και η ανεπαρκής επιμόρφωσή τους σίγουρα δημιουργούν φραγμούς
στο έργο αναμόρφωσης του εκπαιδευτικού προγράμματος

- Η διατήρηση/ διαιώνιση παραδοσιακών τακτικών όπως, η από καθέδρας
διδασκαλία, ο μονόλογος, η χρήση μόνο του πίνακα και όχι νέων εποπτικών μέσων
(πχ: διαφάνειες, βίντεο κλπ) θέτουν στο περιθώριο πολλά πλεονεκτήματα της
δημιουργικής/ ευέλικτης εκπαιδευτικής διαδικασίας: το διάλογο μαθητή- καθηγητή/
τη γόνιμη αντιπαράθεση μαθητή- μαθητή μέσω των ομάδων εργασίας, την
προσωπική αναζήτηση της γνώσης εκ μέρους του μαθητή μέσω της χρήσης του Η/ Υ.
Δυστυχώς, στις μέρες μας στα σχολεία η νέα γνώση παρέχεται έτοιμη προς
«κατανάλωση» από τον καθηγητή

- Επίσης, το γεγονός ότι «ο δάσκαλος που δεν υπηρετεί ιδανικά αλλά υπηρετεί απλώς
στο Δημόσιο με υπαλληλική σχέση, δεν αποτελεί δάσκαλο αλλά διδάσκοντα», όπως
αναφέρει ο Γ. Μπαμπινιώτης στο βιβλίο του Παιδεία, Εκπαίδευση, Γλώσσα αποτελεί
πραγματικότητα. Ένας καθηγητής που απλώς εκπληρώνει το ρόλο του διδάσκοντα
και όχι του παιδαγωγού με κανένα τρόπο δεν μπορεί να πείσει ένα μαθητή να τον
παρακολουθήσει κατά τη διάρκεια του μαθήματος.

- Ο εξοπλισμός των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων κρίνεται ανεπαρκής. Συγκεκριμένα, τα
παλαιά κτίρια, η μη ανανέωση των υπάρχουσων βιβλιοθηκών σε όσα σχολεία
υπάρχουν, η απουσία εργαστηρίων για την πρακτική εξάσκηση των μαθητών σε
μαθήματα όπως, η χημεία, η βιολογία είναι κάποιες ενδείξεις ελλιπούς υποδομής. δεν
μπορεί να παραλειφθεί ο μικρός αριθμός Η/ Υ στα σημερινά σχολεία που παρακωλύει
τη διαδικασία μετάδοσης βασικών γνώσεων πληροφορικής στους μαθητές. Στη μη
ικανοποιητική υλικοτεχνική υποδομή, συγκαταλέγονται και οι παλαιοί χώροι
άθλησης. Με την προσθήκη οργάνων γυμναστικής, με το χτίσιμο ασφαλέστερων
γηπέδων όχι μόνο καλαθοσφαίρισης αλλά και άλλων αθλημάτων, είναι πιθανό τα
παιδιά να μην απορρίπτουν την αξία της γυμναστικής.

- Ένα ακόμη αρνητικό στοιχείο της σύγχρονης εκπαίδευσης είναι η αναντιστοιχία του
περιεχομένου της τελευταίας με τις ανάγκες (κοινωνικοοικονομικές, τεχνολογικές,
πολιτισμικές) της χώρας μας, γεγονός που σχετίζεται άμεσα με την αναποτελεματική
διδασκαλία του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού. Το σημερινό, δηλαδή,
σχολείο δεν προετοιμάζει τους νέους για την ομαλή ένταξή τους στην παραγωγική
διαδικασία αφού το μάθημα του ΣΕΠ με τον τρόπο που διδάσκεται δε βοηθά τους
μαθητές στην επιλογή του επαγγέλματος ανάλογα με τις κλίσεις τους και τις
απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Έτσι, δεν είναι εντελώς αδικαιολόγητη αύξηση
των πτυχιούχων ανέργων

- Δεν μπορεί κάποιος να αντιτεθεί στο ότι η εκπαίδευση είναι τεχνοκρατικά και όχι
ανθρωπιστικά προσανατολισμένη. Το βάρος πέφτει σε θετικά γνωστικά αντικείμενα
ενώ οι θεωρητικές/ ανθρωπιστικές επιστήμες υποβαθμίζονται. Ειδικότερα,
κατευθύνσεις όπως: η πληροφορική, η πυρηνική φυσική, η βιοτεχνολογία, η επιστήμη
του περιβάλλοντος υπερέχουν έναντι της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της γλώσσαςαντιμετωπίζονται απαξιωτικά. Έτσι, η μαθητική κοινότητα δε γίνεται κοινωνός
πολύπλευρης παιδείας αλλά στρέφεται στη μονομέρεια/ στη μονολιθικότητα

- Ένα ακόμη αρνητικό χαρακτηριστικό της ελληνικής εκπαίδευσης είναι η
υποβαθμισμένη πολιτική αγωγή που παρέχεται στους νέους. Στο σχολείο οι νέοι δε
μυούνται σε δημοκρατικές διαδικασίες και αυτό μπορεί να καταδειχθεί με πολλά
παραδείγματα: η εκλογή του δεκαπενταμελούς συμβουλίου με απλοϊκές μεθόδους, οι
τυπικές και μη τακτικές συνεδριάσεις των μελών του τελευταίου, η συζήτηση
ζητημάτων άνευ ουσίας, όπως η διοργάνωση χοροεσπερίδων- εκδρομών, η απόφαση
της κατάληψης. Τα παραπάνω δε βοηθούν τη μαθητική κοινότητα στην ανάληψη
πρωτοβουλιών/ ευθυνών που αφορούν στην εύρυθμη λειτουργία της «μικρής
κοινωνίας» του σχολείο. Όμως, η καλλιέργεια γόνιμου διαλόγου/ η ανάπτυξη του
αισθήματος αλληλεγγύης μεταξύ των μαθητών/ η κοινή προσπάθεια για την επίτευξη
ενός στόχου (πχ: τη δημιουργία σχολικής βιβλιοθήκης)/ η αρμονική συνεργασία
παιδιών- καθηγητών για την ισχυροποίηση του συμβουλίου των εκπροσώπων των
μαθητών θα καλλιεργούσαν την πολιτική συνείδηση των παιδιών. Μόνο έτσι το
σχολείο θα μετατρεπόταν σε φυτώριο δημοκρατικών ιδεών.

- Σοβαρότατο πρόβλημα των τελευταίων ετών στο χώρο του σχολείου προβάλλει ο
μαθητικός χουλιγκανισμός.Δείγματα όπως το σπάσιμο τζαμιών/ θρανίων, το κάψιμο
των βιβλίων στον προαύλιο χώρο, η άσκηση βίας από έλληνες μαθητές προς παιδιά
που κατάγονται από ξένα κράτη ή και το αντίστροφο αποτελούν ένα μελανό σημείο
του συστήματος εκπαίδευσης. Απαιτείται η άμεση αντιμετώπισή του παραπάνω μέσω
της ενιαίας εκπαιδευτικής πολιτικής των ευρωπαϊκών χωρών

- Δεν μπορεί να παραβλεφθεί η χαμηλή ποιότητα των σχολικών εγχειριδίων. Τόσο η
αποσπασματικότητα της γνώσης (ένα θέμα δεν παρουσιάζεται ολοκληρωμένο σε ένα
βιβλίο αλλά μέσω σκόρπιων πληροφοριών που υπάρχουν σε βιβλία διαφορετικών
σχολικών τάξεων), όσο και η διδασκαλία μόνο από ένα εγχειρίδιο δηλοποιούν την
αναγκαιότητα συγγραφής νέων και πιο συγκροτημένων βιβλίων. Με αυτά πρέπει να
δίνεται έμφαση στην ορθή εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, στην πολύπλευρη
παρουσίαση των αντικειμένων και όχι στην επιφανειακή παροχή κάποιων δεδομένων.
Η ανθρωπιστική εκπαίδευση σε αντίθεση με τον τεχνοκρατικό προσανατολισμό
Η ανθρωπιστική εκπαίδευση δίνει προβάδισμα στον άνθρωπο και όχι στην
εξειδίκευση και στην τεχνοκρατία. Είναι αυτή που αποβλέπει με τις μεθόδους της στη
γενική καλλιέργεια/ στην πολυεπίπεδη μόρφωση του ατόμου και όχι στην
τυποποιημένη γνώση για την επιτυχία στις πανελλαδικές εξετάσεις. Μέσω του
ανθρωπιστικού προσανατολισμού της εκπαίδευσης η καλλιέργεια της εσωτερικής
ελευθερίας/ της ευαισθησίας/ της ηθικότητας/ της αξιοπρέπειας/ της εντιμότητας
μπορεί να λειτουργήσει ως αντίβαρο στην κυριαρχία της τεχνολογίας.

Η δια βίου μάθηση- Η δια βίου γνώση:

«Με άλλα λόγια, η δια βίου μάθηση- η δια βίου γνώση- μας υποχρεώνει να
επανατοποθετούμαστε διαρκώς απέναντι σε μια πραγματικότητα που αλλάζει με
ταχύτατους ρυθμούς»
Αρ. Γιαβρής
Η δια βίου μάθηση υπαγορεύει στον καθένα ότι η γνώση που ήδη κατέχει δεν είναι
επαρκής/ αρκετή αλλά οφείλει να διευρύνει τα όρια αυτής συνεχώς. Στην εποχή της
πληροφορικής η επεξεργασία των δεδομένων είναι ταχύτατη, στοιχείο που
υποχρεώνει κάποιον να βρίσκεται σε κατάσταση πνευματικής εγρήγορσης και όχι
εφησυχασμού.
Η διαπολιτισμική εκπαίδευση:

«Σήμερα εντούτοις το ζητούμενο για κάθε πολυ- πολιτισμική κοινωνία δεν είναι μια
εκπαίδευση για κάθε εθνική ομάδα αλλά μια εκπαίδευση κοινή για όλους, η οποία να
ανταποκρίνεται στις πολυ- πολιτισμικές και πολυγλωσσικές συνθήκες και απαιτήσεις
της κοινωνίας. Πιο απλά το ζητούμενο είναι η μετάβαση από μια εκπαίδευση για
αλλοδαπούς στη διαπολιτισμική εκπαίδευση. Είναι προφανές ότι μια τέτοια μετάβαση
θέτει τις δικές της προϋποθέσεις και λειτουργεί μόνο υπό συγκεκριμένους όρους.
Πρωτίστως προϋποθέτει την ισότιμη αντιμετώπιση των διαφορετικών πολιτισμών.»
Ι. Πυργιωτάκης
Προϋποθέσεις για την αποτελεσματική λειτουργία του διαπολιτισμικού
σχολείου:

- Αποβολή ρατσιστικής αντιμετώπισης των αλλοδαπών εκ μέρους των καθηγητών.
Προς την κατεύθυνση αυτή η παρακολούθηση επιμορφωτικών σεμιναρίων θα είχε
πολλαπλά οφέλη.

- Στάση αξιοπρέπειας προς τους μαθητές διαφορετικής θρησκείας και γενικότερα
διαφορετικών πολιτιστικών καταβολών από την πλευρά των ελλήνων μαθητών. Οι
τελευταίοι πρέπει να διάκεινται φιλικά και όχι εχθρικά προς τους αλλοδαπούς.
Βέβαια, αυτό προϋποθέτει τη μετάδοση του πνεύματος κοσμοπολιτισμού από τη
διδασκαλική κοινότητα στα πλαίσια της διαπολιτισμικής αγωγής στο χώρο του
σχολείου.

- Όμως, και οι αλλοδαποί μαθητές έχουν υποχρεώσεις όταν εισέρχονται στο νέο
σχολικό περιβάλλον. Η ομαλή συμβίωσή με έλληνες μαθητές στον ίδιο σχολικό χώρο
και η δημιουργική συνεκπαίδευση απαιτούν κάποιου είδους ανεκτικότητα προς τον
πολιτισμό των Ελλήνων. Η αποδοχή των αξιών τους, των ηθικών αντιλήψεών τους,
των εθίμων τους αλλά και ο γενικότερος σεβασμός για τη χώρα που τους υποδέχτηκε

δεν μπορούν να αποσιωπηθούν.

Oι στόχοι ενός ολοκληρωμένου σχολείου σήμερα:

« […] πρέπει μόνοι μας να αγωνιστούμε σε δύο μέτωπα: από τη μια να
παρακολουθήσουμε τις τεχνολογικές εξελίξεις σε ευρωπαικό επίπεδο κι από την άλλη
να προασπίσουμε την εθνική μας ταυτότητα»
Άρης Γιαβρής

Χωρίς αντίρρηση, οι στόχοι ενός σχολείου απαιτείται να συνδυάζουν τις εξής δύο
πτυχές: Να καλύπτουν τις ανάγκες της εκάστοτε πραγματικότητας/ να
ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις που έχει μια κοινωνία σε μια δεδομένη στιγμή και
να υπηρετούν παράλληλα τις θεμελιώδεις αρχές της παιδείας, της αγωγής, της
μόρφωσης. Με αφετηρία τη θέση αυτή κατανοούμε ότι ο χαρακτήρας της σύγχρονης
εκπαίδευσης επιβάλλεται να είναι όχι μόνο τεχνοκρατικός επειδή ο τεχνολογικός
εκσυγχρονισμός, η εξειδίκευση και οι οικονομικοί δείκτες πρωτοστατούν στη
διαμόρφωση του γενικού κλίματος της εποχής μας. Ο άλλος πόλος της εκπαίδευσης
πρέπει να είναι ο ανθρωπιστικός που θα βασίζεται στη διαφύλαξη της γλώσσας/ των
κοινωνικών αξίών/ της θρησκείας, θα αποβλέπει στην κατάκτηση της αυτογνωσίας/
στην καλλιέργεια των αισθητικών κριτηρίων/ κλπ. Η αρμονική σύνθεση των δύο
αυτών προσανατολισμών είναι η βασική συνθήκη για την αναβάθμιση του
εκπαιδευτικού συστήματος.
Αναλυτικότερα, η ανθρωπιστική παιδεία που το σχολείο καλείται να μεταδώσει μέσω
του εκπαιδευτικού συστήματος έχει τους ακόλουθους άξονες:
Σχολικός θεσμός:
Αξιοποίηση των πνευματικών δυνάμεων του ατόμου/ του προβληματισμού/ της
κριτικής ικανότητας/ της απαλλαγής από προλήψεις κλπ. Στόχος θα είναι η
ευρυμάθεια/ η σφαιρική αντίληψη των προσλαμβανόμενων μηνυμάτων κλπ
Η ηθικοποίηση των μαθητών με την καλλιέργεια της εντιμότητας/ της ειλικρίνειας/
της αξιοπρέπειας/ της πίστης στην αλήθεια. Αποφασιστικής σημασίας κρίνεται η
συμβολή του σχολείου για τη βελτίωση και την τελειοποίηση του χαρακτήρα των
νέων/ για την εσωτερική πληρότητα τους/ για την κατάκτηση του αυτοσεβασμού και

τελικά της εσωτερικής ελευθερίας

Κράτος- Αρμόδιοι για το σύστημα εκπαίδευσης στην ευρωπαϊκή εκπαιδευτική

πραγματικότητα:

Το κράτος έχει αμετάθετο χρέος να ενισχύσει με οικονομικά μέσα το σύστημα
εκπαίδευσης. Η αγορά ηλεκτρονικών υπολογιστών που θα διατεθούν στα σχολεία,
αγορά οπτικοακουστικών μέσων σίγουρα θα φέρουν τους μαθητές αντιμέτωπους με
τη σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα.
Το παιδαγωγικό ινστιτούτο με διάφορες τακτικές πρέπει να ενσωματώσει το μάθημα
της Οικολογίας στο σχολείο. Η απόκτηση οικολογικής συνείδησης από τους μαθητές/
η ευαισθητοποίηση τους σε οικολογικά προβλήματα είναι απαραίτητο να προωθηθεί.
Επίσης, ένα ακόμη μάθημα με τίτλο: «Ο κριτικός τηλεθεατής» θα ήταν ωφέλιμο να
ενταχθεί στο σχολικό ωρολόγιο πρόγραμμα. Η ορθή αξιολόγηση των εισερχομένων
μηνυμάτων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης/ η διύλιση των τελευταίων από τους
νεαρούς τηλεθεατές είναι δυνατό να επιτευχθεί με τη διδασκαλία αυτού του

μαθήματος

Εθνική παιδεία στην κοινωνία της Ευρώπης

Η χάραξη μακροπρόθεσμης εκπαιδευτικής πολιτικής μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών
είναι επιβεβλημένη. Η καλλιέργεια των στοιχείων που ενώνουν τους
δυτικοευρωπαίους μέσω της διδασκαλίας κάποιων μαθημάτων (πχ: συγγραφή βιβλίου
ιστορίας που δεν πυροδοτεί το μίσος μεταξύ των λαών), οι ανταλλαγές μαθητών και
φοιτητών για την ανάπτυξη άμιλλας σε διάφορα επιστημονικά πεδία πρέπει να
συμπεριληφθούν στα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά προγράμματα. Αντιθέτως, η
εθνικιστική παιδεία που καλλιεργεί τη μισαλλοδοξία, την εθνική έπαρση, την
ανεδαφική λατρεία της παράδοσης δεν έχουν θέση στο πολυκεντρικό αύριο των
ευρωπαϊκών χωρών. Επομένως, είναι επιτακτική ανάγκη η εμπέδωση της εξής
αλήθειας: Η παιδεία αποτελεί συνεκτική δύναμη η οποία μπορεί να αποδυναμώσει
τις πολιτισμικές αντιπαραθέσεις όταν οργανωθεί με καλομελετημένο σχεδιασμό.

Λεξιλόγιο:
Κατάρτιση= βασικές προπτυχιακές σπουδές που πραγματοποιεί κάποιος σε επιστήμη
ή σε ορισμένο πεδίο γνώσεως για επαγγελματικούς σκοπούς
Επιμόρφωση= η κάθε μορφής ενημέρωση που γίνεται άπαξ ή περιοδικά με
παρακολούθηση μαθημάτων, σεμιναρίων κλπ για ποικίλο χρονικό διάστημα
Αγωγή= η ανατροφή, η διαπαιδαγώγηση

Μάθηση= θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα μέσα αγωγής και μόρφωσης

ΑΙΤΙΑ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΑΕΙ_ΤΕΙ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ

Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν συνέβαλαν:

- Στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής γεωργίας, ώστε ο τομέας αυτός της οικονομίας να μπορέσει να συγκρατήσει ή και να ελκύσει νέους σε προσοδοφόρες καλλιέργειες (τυποποιημένων και υψηλής ποιότητας προϊόντων, βιολογικές καλλιέργειες κ.λπ.).
- Στην προσέλκυση νέων Ελλήνων επιστημόνων με υψηλή κατάρτιση και εμπειρία σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, με τη δημιουργία τεχνολογικών πάρκων, στα οποία θα αξιοποιούνταν οι γνώσεις τους σε τομείς αιχμής (πληροφορικής, βιοτεχνολογίας κ.λπ.).
- Στην αξιοποίηση των κλιματολογικών πλεονεκτημάτων της χώρας, με την ανάπτυξη 12μηνης τουριστικής περιόδου με όλες τις μορφές τουρισμού τόσο στις ορεινές όσο και στις νησιωτικές περιοχές της, με την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών σε ανταγωνιστικές τιμές και γενικότερα
- Στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας  με την αξιοποίηση των ειδικών πλεονεκτημάτων των νομών ή ακόμα και πόλεων και οικισμών.

Ενα άλλο βασικό αίτιο της υψηλής ανεργίας των πτυχιούχων ΑΕΙ - ΤΕΙ είναι η εκπαιδευτική πολιτική που έχουν ακολουθήσει όλες οι κυβερνήσεις. Η πολιτική αυτή δεν λαμβάνει υπόψη ούτε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, ούτε τις απαιτήσεις του διεθνοποιημένου ανταγωνιστικού περιβάλλοντος, στο οποίο είναι υποχρεωμένη να λειτουργήσει η χώρα μας ως μέλος της Ε.Ε. Πιο συγκεκριμένα, εξ αιτίας της πολιτικής αυτής, ανάμεσα στα άλλα, στη χώρα μας:
- Η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση είναι υποβαθμισμένη και έχει γίνει αντικείμενο συνεχών πειραματισμών, χωρίς ουσιαστική μελέτη για τις ζητούμενες ειδικότητες και χωρίς το αναγκαίο διδακτικό προσωπικό και την απαραίτητη σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή.
- Δεν υπάρχει ουσιαστικός επαγγελματικός προσανατολισμός, με αποτέλεσμα οι διαδοχικές γενιές των Ελλήνων και Ελληνίδων να κάνουν επιλογές σε ό,τι αφορά την εκπαίδευσή τους και το επάγγελμά τους, όχι με βάση τα αντικειμενικά δεδομένα (δηλαδή τις τρέχουσες ανάγκες της κοινωνίας και οικονομίας σε εργατικό δυναμικό) . Οι επιλογές των νέων γίνονται με βάση κατεστημένες (αλλά, σε πολλές περιπτώσεις, ξεπερασμένες) αντιλήψεις . Η ελληνικής οικογένεια  εξακολουθεί να θεωρεί υποδεέστερη την τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση και να προωθεί τα παιδιά της  σε σχολές των ΑΕΙ - ΤΕΙ, ανεξάρτητα από τις προοπτικές απασχόλησης και ανεξάρτητα από τις ικανότητες και τις κλίσεις των παιδιών.
 - Ολοι οι υπουργοί Παιδείας έχουν συμβάλει στην αλόγιστη ίδρυση τμημάτων σε παλαιά και νέα ΑΕΙ ή ΤΕΙ, διάσπαρτων σε όλη τη χώρα, με ειδικότητες, για τις οποίες δεν υπάρχει προοπτική απασχόλησης των αποφοίτων. Η ίδρυση τέτοιων τμημάτων γίνεται εξ αιτίας είτε πιέσεων τοπικών βουλευτών του κυβερνώντος κόμματος, είτε για λόγους εξυπηρέτησης της εκλογικής περιφέρειας των υπουργών, είτε έπειτα από ατεκμηρίωτες προτάσεις των ίδιων των ιδρυμάτων.
- Ολοι επίσης οι υπουργοί Παιδείας καθορίζουν αριθμό εισακτέων πολύ μεγαλύτερο από τον αριθμό που προτείνουν τα ιδρύματα. Η τακτική αυτή προκαλεί πληθώρα σπουδαστών και στη συνέχεια (όσων παίρνουν πτυχίο) αποφοίτων σε κλάδους, οι οποίοι είναι κορεσμένοι, γεγονός που τροφοδοτεί την ανεργία ή την ετεροαπασχόληση.
Από τα όσα, με πολλή συντομία, αναφέρθηκαν στο άρθρο αυτό, είναι σαφές ότι η μείωση του ποσοστού ανεργίας των αποφοίτων ΑΕΙ - ΤΕΙ (και γενικότερα των νέων) απαιτεί ριζική αλλαγή πολλών πλευρών (ορισμένες από τις οποίες αναφέρθηκαν πιο πάνω) της οικονομικής και εκπαιδευτικής πολιτικής των κυβερνήσεων, καθώς και της νοοτροπίας των ελληνικών οικογενειών. Η αλλαγή αυτή απαιτεί γενναίες αποφάσεις. Η λήψη και εφαρμογή τέτοιων αποφάσεων είναι σήμερα το μέγα ζητούμενο στη χώρα μας.

Διάβαζε παιδί μου, να μη γίνεις σαν κι εμένα…….

  Η δεκαετία του ’60 ιδιαίτερα, αλλά και οι δεκαετίες του ’70 και του ’80 χαρακτηρίζονται από τους υψηλούς ρυθμούς μαζικοποίησης της ελληνικής εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες της. Ανάμεσα στο 1971 και το 1991 τριπλασιάστηκε το ποσοστό των πτυχιούχων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, διπλασιάστηκε το ποσοστό των απολυτηριούχων Λυκείου, ενώ ο αναλφαβητισμός έπεσε κατακόρυφα.

  Σύμφωνα με την έκθεση του ΥΠΕΠΘ για τον ΟΟΣΑ, σήμερα, πάνω από το ένα δέκατο του πληθυσμού ηλικίας 25-65 ετών είναι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, περίπου το ένα τέταρτο έχουν ολοκληρώσει κάποιο τύπο Λυκείου, ενώ αυτοί που δεν έχουν τελειώσει το Δημοτικό αποτελούν ένα ακόμα δέκατο του πληθυσμού και να συγκεντρώνονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία στις μεγάλες έως πολύ μεγάλες ηλικίες, οι οποίες έχουν εκπαιδευτική αναφορά στις προπολεμικές ή στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες (του ’30, του ’40 και του ‘50).

  Η τριτοβάθμια εκπαίδευση ήταν εκείνη κυρίως που γνώρισε τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης, ιδιαίτερα στη διάρκεια των τελευταίων 15 χρόνων, με συνολικές εγγραφές που αυξήθηκαν από 30 χιλιάδες περίπου το 1960 σε 120 χιλιάδες το 1980 και σε 200 το 1990.

  Η κατάσταση αυτή που περιγράφεται παραπάνω καταγράφει, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, την αξιοσημείωτη πρόοδο που επιτεύχθηκε όσον αφορά την ποσοτική ανάπτυξη της εκπαίδευσης και αναδεικνύει την κοινωνική ζήτηση ως κινητήρια δύναμη της εκτίναξης της μαζικής πρόσβασης σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες.

  Στην έρευνα αυτή προσπαθούμε να «φωτίσουμε» ορισμένες πλευρές της Ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα μας, απαντώντας στα παρακάτω «κρίσιμα»ερωτήματα:

·        Σε ποιες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες «λιπάνθηκε» το έδαφος της υπερζήτησης της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης;

·        Κάτω από ποιες διαδικασίες, όρους και λειτουργίες μαζικοποιήθηκε το ελληνικό Πανεπιστήμιο;

·        Πώς επηρεάζουν τη ζήτηση και την προσφορά θέσεων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας;

 Πριν προχωρήσουμε στην απάντηση των παραπάνω ερωτημάτων, οφείλουμε να «ξεκαθαρίσουμε» για μια ακόμη φορά ορισμένες «σταθερές» που διέπουν την ανάλυσή μας.

Πρώτα πρώτα, αν και οι κοινωνικές τάξεις δεν είναι κάστες δεν δένονται με καθορισμένες θέσεις, είναι γνωστό ότι η οικονομική, κοινωνική και μορφωτική θέση της οικογένειας προσδιορίζει την εκπαιδευτική πορεία των γόνων της και μια ματιά στα σχολικά αποτελέσματα φανερώνει ότι το σχολείο συμβάλλει στη διευρυμένη αναπαραγωγή της κοινωνικής διαστρωμάτωσης με τέτοιο τρόπο, ώστε σε γενικές γραμμές, τα παιδιά των ανώτερων τάξεων (ανώτερη κοινωνικοοικονομική θέση, υψηλό εκπαιδευτικό status) να καταλαμβάνουν τα υψηλότερα καταληκτικά εκπαιδευτικά επίπεδα και ανώτερες θέσεις στην επαγγελματική αγορά, ενώ τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων να συνωστίζονται στις χαμηλότερες εκπαιδευτικές και επαγγελματικές θέσεις.

Δεύτερον, ο ρόλος του σχολείου στην αναπαραγωγή της κοινωνικής διαστρωμάτωσης δεν οφείλεται στην εσωτερική φύση του, σε μια αυθύπαρκτη ιδιαιτερότητά του ή λειτουργία του. Η ίδια η τοποθέτηση του σχολείου σε μια κοινωνία διαιρεμένη σε τάξεις και κοινωνικούς ανταγωνισμούς καθορίζει το ρόλο του.

Παράλληλα, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι το εύρος της εκπαιδευτικής κινητικότητας καθορίζεται από τη συγκυρία στην οποία βρίσκεται ο κοινωνικός σχηματισμός.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο επιτελούνται στη χώρα μας σημαντικές μεταβολές στη διάρθρωση των τομέων της οικονομίας. Ο πρωτογενής τομέας (αγροτική οικονομία) υποχωρεί με αυξανόμενους ρυθμούς, ενώ διογκώνεται ο τριτογενής τομέας και το Δημόσιο με την ευρεία έννοια (τράπεζες, επικοινωνίες κ.λπ.)

Ακριβώς σ’ αυτή τη συγκυρία, οι δυνατότητες απορρόφησης και στελέχωσης των πολλαπλασιαζόμενων διαθέσιμων θέσεων στους αναπτυσσόμενους τομείς της οικονομίας δυνάμωσαν τις ανάγκες διεύρυνσης της «στρατολόγησης» εκπαιδευμένων ανθρώπων που θα καταλάμβαναν αυτές τις θέσεις.

Η στρατολόγηση αυτή είχε ως προαπαιτούμενο την κατοχή εκπαιδευτικών τίτλων, που ουσιαστικά λειτουργούσαν σαν όχημα για την κατάκτηση θέσης εργασίας μη χειρωνακτικής, δημόσιας, άρα μόνιμης.

Η έξοδος από την περιφέρεια χιλιάδων οικογενειών είτε προς τις ελληνικές πόλεις είτε προς τα μεγάλα αστικά βιομηχανικά κέντρα της Δύσης και η μαζική προλεταριοποίησή τους συνδέονταν με το όνειρο της επαγγελματικής αποκατάστασης των παιδιών της, το οποίο είχε ως συνθετικό στοιχείο την απόκτηση υψηλών εκπαιδευτικών επιπέδων.

Το απολυτήριο της Μέσης Εκπαίδευσης και ιδιαίτερα το πτυχίο του Πανεπιστημίου αποκτούν τεράστια σημασία αυτή την περίοδο, αφού συνδέονται άμεσα με την κατάληψη μιας θέσης στον «αναπτυσσόμενο» δημόσιο τομέα, η διόγκωση του οποίου παρέπεμπε σε μια διαρκή υπόσχεση για την απορρόφηση και την αποκατάσταση των πτυχιούχων.

Η δημόσια απασχόληση, σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό Κωνσταντίνο Τσουκαλά, προβάλλεται σαν καταφύγιο επαγγελματικής εξασφάλισης, κυρίως για τα λαϊκά στρώματα, τα αγροτικά και εργατικά νοικοκυριά της υπαίθρου και των αστικών κέντρων, τα οποία με έναν πρωτοφανή, για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, τρόπο, αποδέχονται οποιεσδήποτε στερήσεις για την εξοικονόμηση πόρων για τις σπουδές των παιδιών τους.

Με μια ματιά μόνο στους υπολογισμούς του αριθμού των ατόμων που απορροφώνται την περίοδο αυτή στον δημόσιο τομέα και στις παραφυάδες του αποδεικνύει ότι στα τέλη της δεκαετίας του ’70 πάνω από το 75% των ενεργών μισθωτών πτυχιούχων απασχολούνται σ’ αυτόν.

                                                                                                                                      (Χρ. Κάτσικας)

Επεξεργασία κειμένου

Α. Αποδώστε περιληπτικά με 100 λέξεις το περιεχόμενο του άρθρου.

Β1. Με βάση το κείμενο επιλέξτε το σωστό ή το λάθος

	Σ	Λ
Α.. Ο κάστες διευκολύνουν την κοινωνική κινητικότητα.
Β. Το σχολείο αμβλύνει λόγω της θέσης του τις κοινωνικές αντιθέσεις.
Γ. Η προλεταριοποίηση των αγροτικών μαζών οφείλεται στην απόκτηση υψηλής μόρφωσης
Δ. Η δημόσια απασχόληση προτιμάται από τα κατώτερα λαϊκά στρώματα.

Β2. Αποδώστε κυριολεκτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις που χρησιμοποιούνται μεταφορικά, χωρίς να αλλοιωθεί το αρχικό νόημα των προτάσεων.

Στην έρευνα αυτή προσπαθούμε να φωτίσουμε ορισμένες πλευρές της Ανώτατης εκπαίδευσης

Σε ποιες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες λιπάνθηκε το έδαφος της υπερζήτησης της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης;

Ο αναλφαβητισμός έπεσε κατακόρυφα.

Β3. Να γράψετε από 4 ουσιαστικά και 4 επίθετα  με πρώτο συνθετικό τη λέξη «άξιος» (όχι ομόρριζα).

Β4. Συμπληρώστε τις παρακάτω προτάσεις με μια σύνθετη της λέξης γράφω από τον παρακάτω πίνακα:

 Υπογράφω, παραγράφω, μετεγγράφω, αντιγράφω, μεταγράφω, καταγράφω, αναγράφω, ξεγράφω, προσυπογράφω, διαγράφω.

·        Με απόφαση του προέδρου του κόμματος ο Ν.Χ. ………………….. δια παντός από το κόμμα.

·        Οι τιμές πρέπει να ……………………. στα προϊόντα.

·        Σε διάστημα τριών μηνών πρέπει να γίνει αγωγή. Αλλιώς, τα αδικήματα ……………….. .

·        Οι σεισμογράφοι ……………. Αλλεπάλληλες ασθενείς σεισμικές δονήσεις.

·        Οι μαθητές της Β΄ Λυκείου της θετικής κατεύθυνσης δυσκολεύονται να ……………….. ένα αρχαίο κείμενο στα νέα ελληνικά.

·        Με απόφαση της Συγκλήτου οι Έλληνες φοιτητές της Πρίστινα θα ………………… σε ελληνικά πανεπιστήμια.

·        Η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε. Οι γιατροί τον έχουν ………………….. .

·        Ο καθηγητής ζήτησε από τους μαθητές του να …………………….. το κείμενο από τον πίνακα στα τετράδιά τους.

·        Μην …………………….. προτού διαβάσεις προσεκτικά το συμβόλαιο.

·        Δεν …………………… τέτοιου είδους αυθαίρετες τακτικές.

Παραγωγή λόγου

Γράψτε ένα αποδεικτικό δοκίμιο (500 λέξεων) με θέμα:

Άμεσος σκοπός της πλειοψηφίας των μαθητών του Λυκείου είναι η εισαγωγή τους σε ανώτατες σχολές.

Ποιες είναι οι αιτίες για τη μαζική στροφή των μαθητών στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα;

Ποιες είναι οι συνέπειες από τη στροφή αυτή προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση;

Περίληψη

Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται σημαντική αύξηση των αποφοίτων σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, με συνέπεια τη μείωση του ποσοστού του αναλφάβητου πληθυσμού. Ειδικότερα, η στροφή προς το Πανεπιστήμιο εξηγείται, αν λάβουμε υπόψη τόσο τη δυνατότητα των παιδιών από κοινωνικά ανώτερες οικογένειες να σπουδάσουν στο Πανεπιστήμιο όσο και τις ευρύτερες αλλαγές της ελληνικής κοινωνίας μετά τον Πόλεμο. Πιο συγκεκριμένα, η ανάπτυξη του τριτογενούς τομέα της οικονομίας είχε ως αποτέλεσμα τη ζήτηση εκπαιδευμένου προσωπικού. Έτσι, η κατάληψη μιας μόνιμης θέσης στο δημόσιο απαιτούσε την κατοχή ενός πτυχίου, γεγονός που ωθούσε τα κατώτερα λαϊκά στρώματα να επενδύουν χρήματα στη μόρφωση των παιδιών τους.

Β1. Λ<Λ<Λ<Σ

Β2. Η οικονομική και κοινωνική τάξη του ατόμου είναι πιθανό να προσδιορίσει τα όρια της εκλογής της εκπαιδευτικής του πορείας. Τα απιδιά που προέρχονται από γονείς επιστήμονες δύσκολα θα διαλέξουν άλλο επάγγελμα, άρα και σπουδές, από το επάγγελμα του επιστήμονα, ενώ το παιδί του εργάτη μπορεί να ακολουθήσει ή ένα επάγγελμα σαν αυτό της οικογένειάς του ή κάποιο άλλο με μεγαλύτερο κοινωνικό κύρος. Επίσης, η μορφωτική κατάσταση των γονιών επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την εκπαιδευτική πορεία του παιδιού, αν λάβουμε υπόψη πως το παιδί παίρνει από τους γονείς τα κίνητρα. Για παράδειγμα, το παιδί που οι γονείς του περιτριγυρίζονται από βιβλία και αγαπούν το διάβασμα κι αυτό τους ενθουσιάζει, το πιθανότερο είναι ότι θα μάθει να χαίρεται με τα ίδια πράγματα.

Β3. Να διευκρινίσουμε, προετοιμάστηκε, μειώθηκε στο ελάχιστο.

Β4. Το μέγεθος της εκπαιδευτικής ζήτησης καθορίζεται από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η κοινωνία.

Β5. αξιοπρέπεια, αξιολόγηση, αξιοποίηση, αξιοκρατία- αξιομνημόνευτος, αξιοσέβαστος, αξιολύπητος, αξιοπερίεργος.

Β6. διαγράφεται, αναγράφονται, παραγράφονται, καταγράφουν, μεταγράψουν μετεγγραφούν ξεγράψει, αντιγράψουν, υπογράψεις, προσυπογράφω.

Παραγωγή λόγου

Αιτίες για τη μαζική στροφή των μαθητών στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα;

Οι σύγχρονες και ποικίλες ανάγκες της κοινωνίας που απαιτούν από τον κάθε εργαζόμενο ολοένα και περισσότερη ειδίκευση σε έναν ή λίγους παρεμφερείς τομείς, καθώς και η ίδια η πολιτεία που με νόμους υποχρεώνει κάθε ελεύθερο επαγγελματία να έχει τίτλους και πτυχία πριν μπει στην αγορά εργασίας ή στην παραγωγή με σκοπό την προστασία των πολιτών από τους ερασιτέχνες ή τους απατεώνες.

Η δημοκρατικοποίηση της εκπαίδευσης, η σταδιακή κατάργηση των φραγμών και των διακρίσεων στη μόρφωση, η δυνατότητα απρόσκοπτης συνέχισης των σπουδών με την καθιέρωση της δωρεάν παιδείας αναπτερώνουν τις ελπίδες των μαθητών.

Οι μεγάλες και καμιά φορά υπερφίαλες προσδοκίες των γονέων, που θέλουν να δουν τα παιδιά τους με ένα αξιοπρεπέστερο και καλύτερα αμειβόμενο επάγγελμα, τους ωθούν να πιέζουν τα παιδιά τους να συνεχίζουν τις σπουδές τους, έστω κι αν δεν έχουν σχετικές ικανότητες και τα ενδιαφέροντα.

Ο κοινωνικός ρατσισμός που εξακολουθεί να είναι ριζωμένος στην ελληνική κοινωνία και να θέλει ορισμένα επαγγέλματα να έχουν μεγαλύτερη υπόληψη και κύρος από άλλα. Και τα ευυπόληπτα επαγγέλματα, βέβαια, συνοδεύονται από πτυχία και διπλώματα ή από απασχόληση γραφείου και όχι από χειρωνακτική ή τεχνική εργασία.

Η μη ουσιαστική συνειδητοποίηση των λόγων για τους οποίους μορφωνόμαστε, της σημασίας και του σκοπού της παιδείας και της σχέσης παιδείας και επαγγελματικής αποκατάστασης, που μέσα στα σύγχρονα ρευστά εργασιακά πλαίσια είναι και αυτή ρευστή.

Η επαγγελματική σταθερότητα ή και μονιμότητα που χαρίζουν τα επαγγέλματα που στηρίζονται σε σπουδές και σε τίτλους, ιδίως όταν οι κάτοχοι σχετικών τίτλων αναζητούν θέσεις δημοσίου υπαλλήλου.

Τέλος, η έλλειψη επαρκών επαγγελματικών διεξόδων εκτός εκείνης της συνέχισης των σπουδών.

Τα αποτελέσματα αυτής της στροφής των νέων:

Η πείρα δείχνει πως μόνο ένα μέρος όσων απέκτησαν κάποιο πτυχίο ή έχουν ανάλογα προσόντα έχουν πλήρη και αποκλειστική απασχόληση στον τομέα που σπούδασαν. Έτσι, εκτός από την ανεργία, επικρατεί στην κοινωνία αναντιστοιχία μεταξύ προσφοράς και ανάγκης, αφού δεν μπορεί να προγραμματιστεί η ικανοποίηση των αναγκών της κοινωνίας: πληθώρα πτυχιούχων, απουσία τεχνικών επαγγελμάτων, χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών.

Οι εξετάσεις αποβαίνουν η μεγάλη «κρησάρα» απ’ όπου περνούν οι λίγοι, ενώ για τους πολλούς υπάρχει η «επόμενη φορά» ή η φυγή στο εξωτερικό για σπουδές με οικονομικές, κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις.

Πολλοί συνεχίζουν τις σπουδές τους ακολουθώντας τη μόδα ή το ρεύμα της εποχής. Έτσι, πολλοί δεν αποδίδουν στην εργασία τους, γιατί δεν την αγαπούν πραγματικά, ενώ άλλοι που δεν αποκτούν πολλά προσόντα, μένουν άνεργοι ή υποαπασχολούνται.

Πολλοί δε στράφηκαν προς την τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση όσο ήταν ακόμη καιρός, επειδή δεν είχαν τον κατάλληλο επαγγελματικό προσανατολισμό, ώστε να προχωρήσουν γρήγορα προς κάποια ειδίκευση και από εκεί στην παραγωγή και την εργασία.

Επιλογικά:

Με όλα αυτά δεν υποστηρίζεται με κανέναν τρόπο ότι πρέπει να μπουν και άλλα εμπόδια στη μόρφωση των νέων, εκτός από αυτά που ήδη υπάρχουν ούτε ότι πρέπει να τεθούν οποιοιδήποτε φραγμοί στη σταδιοδρομία των νέων, γιατί τελικά είναι προσωπική υπόθεση του κάθε νέου να αποφασίσει για το μέλλον του και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του υπαγορεύσει τις προτιμήσεις του και τις «επιλογές» του. Το πρόβλημα της επαγγελματικής αποκατάστασης των νέων μέσα από τη συνέχιση των σπουδών ή όχι μπορεί να λυθεί μόνο μέσα από τον ορθό επαγγελματικό προσανατολισμό.

Παραγωγή λόγου

Αιτίες για τη μαζική στροφή των μαθητών στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα;

Οι σύγχρονες και ποικίλες ανάγκες της κοινωνίας που απαιτούν από τον κάθε εργαζόμενο ολοένα και περισσότερη ειδίκευση σε έναν ή λίγους παρεμφερείς τομείς, καθώς και η ίδια η πολιτεία που με νόμους υποχρεώνει κάθε ελεύθερο επαγγελματία να έχει τίτλους και πτυχία πριν μπει στην αγορά εργασίας ή στην παραγωγή με σκοπό την προστασία των πολιτών από τους ερασιτέχνες ή τους απατεώνες.

Η δημοκρατικοποίηση της εκπαίδευσης, η σταδιακή κατάργηση των φραγμών και των διακρίσεων στη μόρφωση, η δυνατότητα απρόσκοπτης συνέχισης των σπουδών με την καθιέρωση της δωρεάν παιδείας αναπτερώνουν τις ελπίδες των μαθητών.

Οι μεγάλες και καμιά φορά υπερφίαλες προσδοκίες των γονέων, που θέλουν να δουν τα παιδιά τους με ένα αξιοπρεπέστερο και καλύτερα αμειβόμενο επάγγελμα, τους ωθούν να πιέζουν τα παιδιά τους να συνεχίζουν τις σπουδές τους, έστω κι αν δεν έχουν σχετικές ικανότητες και τα ενδιαφέροντα.

Ο κοινωνικός ρατσισμός που εξακολουθεί να είναι ριζωμένος στην ελληνική κοινωνία και να θέλει ορισμένα επαγγέλματα να έχουν μεγαλύτερη υπόληψη και κύρος από άλλα. Και τα ευυπόληπτα επαγγέλματα, βέβαια, συνοδεύονται από πτυχία και διπλώματα ή από απασχόληση γραφείου και όχι από χειρωνακτική ή τεχνική εργασία.

Η μη ουσιαστική συνειδητοποίηση των λόγων για τους οποίους μορφωνόμαστε, της σημασίας και του σκοπού της παιδείας και της σχέσης παιδείας και επαγγελματικής αποκατάστασης, που μέσα στα σύγχρονα ρευστά εργασιακά πλαίσια είναι και αυτή ρευστή.

Η επαγγελματική σταθερότητα ή και μονιμότητα που χαρίζουν τα επαγγέλματα που στηρίζονται σε σπουδές και σε τίτλους, ιδίως όταν οι κάτοχοι σχετικών τίτλων αναζητούν θέσεις δημοσίου υπαλλήλου.

Τέλος, η έλλειψη επαρκών επαγγελματικών διεξόδων εκτός εκείνης της συνέχισης των σπουδών.

Τα αποτελέσματα αυτής της στροφής των νέων:

Η πείρα δείχνει πως μόνο ένα μέρος όσων απέκτησαν κάποιο πτυχίο ή έχουν ανάλογα προσόντα έχουν πλήρη και αποκλειστική απασχόληση στον τομέα που σπούδασαν. Έτσι, εκτός από την ανεργία, επικρατεί στην κοινωνία αναντιστοιχία μεταξύ προσφοράς και ανάγκης, αφού δεν μπορεί να προγραμματιστεί η ικανοποίηση των αναγκών της κοινωνίας: πληθώρα πτυχιούχων, απουσία τεχνικών επαγγελμάτων, χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών.

Οι εξετάσεις αποβαίνουν η μεγάλη «κρησάρα» απ’ όπου περνούν οι λίγοι, ενώ για τους πολλούς υπάρχει η «επόμενη φορά» ή η φυγή στο εξωτερικό για σπουδές με οικονομικές, κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις.

Πολλοί συνεχίζουν τις σπουδές τους ακολουθώντας τη μόδα ή το ρεύμα της εποχής. Έτσι, πολλοί δεν αποδίδουν στην εργασία τους, γιατί δεν την αγαπούν πραγματικά, ενώ άλλοι που δεν αποκτούν πολλά προσόντα, μένουν άνεργοι ή υποαπασχολούνται.

Πολλοί δε στράφηκαν προς την τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση όσο ήταν ακόμη καιρός, επειδή δεν είχαν τον κατάλληλο επαγγελματικό προσανατολισμό, ώστε να προχωρήσουν γρήγορα προς κάποια ειδίκευση και από εκεί στην παραγωγή και την εργασία.

Επιλογικά:

Με όλα αυτά δεν υποστηρίζεται με κανέναν τρόπο ότι πρέπει να μπουν και άλλα εμπόδια στη μόρφωση των νέων, εκτός από αυτά που ήδη υπάρχουν ούτε ότι πρέπει να τεθούν οποιοιδήποτε φραγμοί στη σταδιοδρομία των νέων, γιατί τελικά είναι προσωπική υπόθεση του κάθε νέου να αποφασίσει για το μέλλον του και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του υπαγορεύσει τις προτιμήσεις του και τις «επιλογές» του. Το πρόβλημα της επαγγελματικής αποκατάστασης των νέων μέσα από τη συνέχιση των σπουδών ή όχι μπορεί να λυθεί μόνο μέσα από τον ορθό επαγγελματικό προσανατολισμό.ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ- ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ- ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ

ΠΑΙΔΕΙΑ είναι η διαδικασία αγωγής που, με τη δια βίου παροχή γνώσεων και αξιών, στοχεύει στην πνευματική, ηθική και κοινωνική ολοκλήρωση του ανθρώπου.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ είναι η συστηματική και με συγκεκριμένες μεθόδους, μέσω παιδαγωγικών ιδρυμάτων κάθε βαθμίδας, διαδικασία μετάδοσης γνώσεων και ανάπτυξης των πνευματικών, σωματικών και ηθικών ικανοτήτων του ανθρώπου. Η εκπαίδευση αποτελεί θεμελιώδη κοινωνικό θεσμό, που μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες στοχεύει στη μετάδοση γνώσεων και αξιών, προκειμένου ο νέος ν’ αφομοιώσει τους συλλογικούς κανόνες και να ενταχθεί ομαλά στο κοινωνικό σύνολο.

Εκπαίδευση:

¨      Δημόσια

¨      Ιδιωτική

Εκπαίδευση:

¨      Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια (γενική παιδεία)

¨      Τριτοβάθμια (ειδική παιδεία) ή Ανώτερη και Ανώτατη

Ανθρωπιστική Παιδεία-εκπαίδευση: είναι αυτή που πιστεύει στον άνθρωπο, στην ιδιαίτερη αξία και μοναδικότητά του, σέβεται αυτόν και αποσκοπεί στην πολύπλευρη μόρφωση και την ευρύτερη καλλιέργειά του.

Τεχνοκρατική παιδεία-εκπαίδευση: είναι εκείνη που με τις γνώσεις, τις αξίες και τα πρότυπα που προσφέρει στους νέους, τους προετοιμάζει ώστε να γίνουν οι αυριανοί ειδικοί επιστήμονες-τεχνοκράτες. Είναι μια παιδεία-εκπαίδευση περισσότερο εξειδικευμένη, που προετοιμάζει τους νέους για την είσοδό τους στην παραγωγική διαδικασία, την παροχή κάποιων συγκεκριμένων υπηρεσιών μέσα απ’ το αυριανό τους επάγγελμα.

Το ζητούμενο δεν είναι να παραγκωνίσουμε την τεχνοκρατική εκπαίδευση, που είναι απαραίτητη στη συνεχώς και ραγδαία αναπτυσσόμενη τεχνολογικά εποχή μας, αλλά να συνδυάσουμε την ειδίκευση με τη σφαιρική μόρφωση και την πολύπλευρη καλλιέργεια δηλαδή την τεχνοκρατική παιδεία (εκπαίδευση κυρίως στα Ανώτερα-Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα) με την ανθρωπιστική παιδεία (κυρίως στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση), μέσω της οποίας ο άνθρωπος και ευρύτερα καλλιεργείται αλλά και προετοιμάζεται για την ένταξή του σε μια κοινωνία με μεγάλη επιστημονική και τεχνολογική ανάπτυξη.

Α. ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ- ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Σχολείο)

Θετικά σημερινού σχολείου

¨      Δωρεάν εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση.

¨      Μεγαλύτερη ελευθερία στις σχέσεις εκπαιδευτικών-μαθητών, περιορισμός δογματισμού και αυταρχισμού, δημοκρατικότητα.

¨      Ο νέος κοινωνικοποιείται, έρχεται σ’ επαφή μ’ άλλα άτομα, διαφορετικού ή ίδιου φύλου, διαφορετικής ή ίδιας κοινωνικοοικονομικής προέλευσης, ηλικίας κλπ, μαθαίνει να υπακούει στους κανόνες της ομάδας κλπ

¨      Μυείται στην εργατικότητα (ιδιαίτερα στα σημερινά σχολεία επικρατεί η εντατικοποίηση των σπουδών).

¨      Ο δάσκαλος δεν αντιμετωπίζεται σαν αυθεντία, υπάρχει διάλογος και δυνατότητα αμφισβήτησης σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό σήμερα.

¨      Η χρήση προϊόντων της σύγχρονης τεχνολογίας (π.χ. ΗΥ, οπτικοακουστικά μέσα) στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Αρνητικά σημερινού σχολείου

¨      Το σύστημα μάθησης ευνοεί τη στείρα αποστήθιση και τον άγονο εγκυκλοπαιδισμό, προωθεί την πολυμάθεια και όχι την ευρυμάθεια.

¨      Η διδασκαλία τυποποιείται, χάνει τη φαντασία και την πρωτοτυπία της.

¨      Οι εκπαιδευτικοί δεν επιμορφώνονται κατάλληλα μέσα από ειδικά σεμινάρια ή είναι ανειδίκευτοι σε αντικείμενα που καλούνται να διδάξουν.

¨      Η βαθμοθηρία ενισχύει το άγχος και καλλιεργεί το στείρο ανταγωνισμό μεταξύ των μαθητών, όχι τη δημιουργική άμιλλα.

¨      Το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων είναι συνήθως αποσπασματικό, παρωχημένο και συχνά πρόχειρο.

¨      Ο μονοδιάστατος χαρακτήρας της σημερινής εκπαίδευσης αλλά και η έλλειψη κατάλληλης δεν προσφέρουν ερεθίσματα για καλλιέργεια ποικίλων ενδιαφερόντων, ώστε ο νέος να μυηθεί στο πνεύμα της αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου.

¨      Η προετοιμασία των νέων για την πολιτικοποίησή τους δεν ολοκληρώνεται, καθώς ο θεσμός των μαθητικών κοινοτήτων υπολειτουργεί και δεν γίνεται με ουσιαστικό τρόπο η διδασκαλία του μαθήματος της πολιτικής αγωγής.

¨      Ο ΣΕΠ με τον τρόπο λειτουργίας του δεν οδηγεί το νέο στην ανακάλυψη των κλίσεών του, ούτε και του παρέχει ενημέρωση για εναλλακτικές επαγγελματικές επιλογές.

¨      Δεν προωθείται στο βαθμό που θα έπρεπε η ουσιαστική εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και η επαφή του νέου με τις γλωσσικές ρίζες. Οι εκδηλώσεις που αναφέρονται στην παράδοση έχουν πλέον τυπικό χαρακτήρα.

¨      Τελικά η εκπαίδευση δεν προσφέρει ανθρωπιστική παιδεία, η γνώση γίνεται χρησιμοθηρική και το πτυχίο αργότερα γίνεται ο μοναδικός σκοπός.

Στόχοι ενός υγιούς ολοκληρωμένου σχολείου

¨      Η πνευματική καλλιέργεια των νέων ανθρώπων ως αναγκαία προϋπόθεση της κοινωνικής προόδου είναι απόρροια μιας κατάλληλης εκπαίδευσης, γιατί δίνει τη δυνατότητα στους νέους να διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες, ν’ αναπτύξουν τον κριτικό στοχασμό, άρα και να ελέγχουν γόνιμα τα μηνύματα που καθημερινά δέχονται από το περιβάλλον τους. Αυτό θα τους καταστήσει ικανούς ν’ αντισταθούν στην πνευματική σύγχυση που παρατηρείται στην εποχή μας, λόγω υπερπληροφόρησης κυρίως από τα ΜΜΕ, ώστε να μη γίνονται υποχείριο όσων επιδιώκουν τη χειραγώγηση και τη μαζοποίησή τους, για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Έτσι, λαμβάνοντας μια γενική παιδεία, οι νέοι μπορούν ν’ απομακρυνθούν από την πνευματική μονομέρεια που σήμερα είναι χαρακτηριστική λόγω και της τυφλής προσκόλλησης των περισσότερων ανθρώπων στην ειδίκευση.

Αυτό βέβαια, δεν σημαίνει ότι μια ιδανική εκπαίδευση θα είναι σήμερα απομακρυσμένη από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Αντίθετα, έχει χρέος να προσφέρει κατάλληλα ερεθίσματα στους μαθητές, ώστε αργότερα να ενταχθούν ομαλά σε μια κοινωνία τεχνολογικά-οικονομικά αναπτυγμένη, δίχως αυτό βέβαια να συνεπάγεται ότι στο όνομα αυτού του στόχου λησμονεί τον γενικότερο ηθικοπνευματικό της ρόλο.

¨      Μια εκπαίδευση προσαρμοσμένη στις σύγχρονες απαιτήσεις στοχεύει στη διαμόρφωση ατόμων με εσωτερική συγκρότηση που διαπνέονται από την αίσθηση του μέτρου και του καθήκοντος, καλλιεργούν την εντιμότητα και την ειλικρίνεια, έχουν οράματα και υψηλούς στόχους, για ν’ αναβαθμίσουν την επίπεδη και ηθικά αλλοτριωμένη κοινωνία μας. Μια κοινωνία που σε μια εποχή ηθικής ρευστότητας και συνεχούς μετάβασης δεν έχει σταθερές αρχές και σταθερά σημεία αναφοράς.

Αντίθετα, οι υπεύθυνοι και ηθικά καλλιεργημένοι πολίτες προέρχονται από μια εκπαίδευση που αναπτύσσει το αίσθημα της ευθύνης και του ανθρωπισμού. Η σχολική κοινότητα, λοιπόν, όταν λειτουργεί με τον κατάλληλο τρόπο, είναι σε θέση να διαπλάθει ανθρώπους ηθικά και κοινωνικά ευαίσθητους, τους οποίους θα οδηγήσει στον αγώνα για τη διεκδίκηση καλύτερων όρων συμβίωσης, αποτρέποντάς τους από το κλίμα της ηθικής και συναισθηματικής χαλάρωσης που σήμερα κυριαρχεί. Επίσης, μπορεί να τους απομακρύνει από την ανώφελη διασκέδαση που διαιωνίζει την πλήξη, την ανία και την απανθρωποποίηση του σύγχρονου νέου ατόμου. Πιο συγκεκριμένα, ένα υγιές σχολείο, καλλιεργώντας στους νέους υψηλά ενδιαφέροντα σχετικά με τη φύση, την άθληση, την τέχνη, την παράδοση ή το βιβλίο τούς προφυλάσσει από την εμπορευματοποίηση και τη βιομηχανοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους, θέτοντας τις βάσεις για τη διαμόρφωση πιο ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων.

¨      Εκτός όμως από την εσωτερική πληρότητα, το σχολείο οφείλει να δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας και τη διασφάλιση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Πράγματι, το υγιές σχολείο εθίζει το νέο στο πνεύμα της συλλογικότητας και της συνεργασίας, επομένως καλλιεργεί την κοινωνική συνείδηση με την οποία τα νέα άτομα αναπτύσσουν ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις, αντιμαχόμενα το ωφελιμιστικό πνεύμα της εποχής μας. Δρουν με πνεύμα συλλογικότητας και αγωνίζονται για την εδραίωση της δικαιοσύνης και της αξιοκρατίας, γενικά για τη προάσπιση των κοινωνικών ελευθεριών και την άμβλυνση φαινομένων περιθωριοποίησης, που αποδεικνύουν την αντιδημοκρατικότητα κάποιων μελών της κοινωνίας, μαθαίνουν ν’ αγωνίζονται για την αναβάθμιση των θεσμών, τηρώντας ευσυνείδητα τους κανόνες της συλλογικής πραγματικότητας. Μέσα από το πνεύμα της άμιλλας και της αλληλεγγύης, της φιλίας και της διαλλακτικότητας που έχει χρέος να καλλιεργήσει στους μαθητές ένα σωστό σχολείο, μπορούν να περιοριστούν αργότερα τα φαινόμενα βίας, εγκληματικότητας και ρατσισμού που γνωρίζουν έξαρση σήμερα και κλυδωνίζουν την κοινωνική σταθερότητα.

¨      Η πολιτιστική άνθηση σαφώς προωθείται από τη δημιουργική πνοή της νεολαίας, που, για να συμβάλει στην πρόοδο των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών, χρειάζεται κατάλληλα εναύσματα από το σχολείο. Μόνο με τη σωστή λειτουργία του μπορεί να στρέψει τους νέους στη γνήσια καλλιτεχνική δημιουργία και τα ποιοτικά καλλιτεχνικά θεάματα, ώστε ν’ αποφύγουν μορφές τέχνης που ναρκώνουν την αισθητική και κατευθύνουν τους νέους στη μαζική υποκουλτούρα.

Ακόμη και η εξέλιξη της επιστήμης μακροπρόθεσμα μπορεί να λάβει χαρακτήρα περισσότερο ανθρωποκεντρικό, αφού θα στοχεύει περισσότερο στην προάσπιση του φυσικού περιβάλλοντος και γενικότερα στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πολίτη, και όχι μόνο στην άνοδο του βιοτικού του επιπέδου. Αν δηλαδή το σημερινό σχολείο και φυτώριο των αυριανών επιστημόνων μεταλαμπαδεύσει σ’ αυτούς γνήσια ανθρωπιστικά ιδεώδη και να πάψει να παρέχει κυρίως γνώση χρησιμοθηρική και να στηρίζεται στον άγονο εγκυκλοπαιδισμό, τότε θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια επιστήμη πιο κοντά στον άνθρωπο και τις ανάγκες του, η οποία παύει να εξυπηρετεί συμφέροντα συγκεκριμένων οικονομικών και πολιτικών κέντρων.

¨      Με άξονα, επομένως, αυτή την πνευματική θωράκιση, πάντα με την αρωγή του σχολείου, γίνεται ευκολότερη και η ύπαρξη πολιτών με ισχυρό εθνικό και διεθνιστικό φρόνημα, εφόσον η παιδεία οδηγεί στην καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης. Τόσο, λοιπόν οι παραδόσεις και η πολιτιστική μας κληρονομιά θα διασφαλίζονται, σε μια εποχή όπου κυριαρχεί η διείσδυση των αναπτυγμένων κρατών στα αναπτυσσόμενα με κάθε μορφή (οικονομική, πολιτιστική), όσο και οι πολίτες, είτε ο απλός λαός είτε η ηγεσία, θα στοχεύουν στο αγαθό της ειρήνης, που κινδυνεύει σήμερα από την αναβίωση του εθνικισμού και της ξενοφοβίας, καθώς αγωνίζονται για το σεβασμό στ’ ανθρώπινα δικαιώματα, ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος ή θρησκείας. Θα επιτευχθεί ακόμη η δημιουργική συνεργασία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση έντονων προβλημάτων, όπως η ανεργία, η περιβαλλοντική υποβάθμιση, η τρομοκρατία.

¨      Για να μπορέσει όμως μια κοινωνία ν’ ανταποκριθεί στους πόθους και τα οράματά της, χρειάζεται ισχυρή και αναπτυξιακή οικονομία, που κι αυτή σχετίζεται με την ορθή λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος, εφόσον άνθρωποι μορφωμένοι είναι και πιο παραγωγικοί. Καταρχήν, ο νέος που προέρχεται από ένα υγιές εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί με ορθά κριτήρια να επιλέξει τον εργασιακό του χώρο και έτσι, αγαπώντας το επάγγελμά του, να συντελέσει στην αύξηση της παραγωγής, την ανάπτυξη οικονομικών κλάδων και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας σε σχέση με τα άλλα κράτη. Όλα αυτά θα επιτευχθούν με ανθρωπιστική επαγγελματική συνείδηση, γιατί τότε είναι δυνατή η εξομάλυνση φαινομένων φοροδιαφυγής, φοροκλοπής και γενικότερα παραοικονομίας. Άλλωστε και ο συνεχής αγώνας για τεχνολογική πρόοδο και διεύρυνση της παραγωγικής βάσης, προϋποθέτει την ύπαρξη ευρύτερα μορφωμένων πολιτών που αντιλαμβάνονται ότι η τεχνολογία και η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να υπηρετούν τον άνθρωπο και όχι να αποτελούν αυτοσκοπό. Μια τέτοια αντίληψη οφείλει να μεταδίδει εγκαίρως και ένα υγιές σχολείο στους νέους, οι οποίοι δεν είναι άλλοι από τους αυριανούς πολίτες.

Συγκεκριμένα μέτρα για την αναβάθμιση του σχολείου

Σχολείο:

¨      Αλλαγή νοοτροπίας- να μη θεωρείται η μέση εκπαίδευση προθάλαμος για την είσοδο στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

¨      Το σχολείο ν’ αποτελεί θεσμό γενικής παιδείας και όχι φορέα ειδικών γνώσεων.

¨      Ανανέωση μαθημάτων με ουσιαστική διείσδυση σε σύγχρονα αντικείμενα (οικονομικός κύκλος)- πολλαπλό βιβλίο και οργάνωση- εφοδιασμός βιβλιοθηκών.

¨      Γνώση ψυχολογίας του παιδιού, διάθεση για ουσιαστική προσέγγιση.

¨      Από την πλευρά των μαθητών: σεβασμός στους κανόνες του σχολείου, περιορισμός προκατάληψης απέναντι στους εκπαιδευτικούς.

¨      Δάσκαλος: επιτελεί σύνθετο κοινωνικό ρόλο, χρειάζεται αγάπη για το μαθητή-γνώσεις.

Κράτος-Πολιτεία:

¨      Οικονομική ενίσχυση- κονδύλια για την παιδεία.

¨      Επίγνωση της βαρυσήμαντης αποστολής του σχολείου από μέρους των πολιτικών, ώστε ο προγραμματισμός της εκπαίδευσης να θεμελιώνεται σε μια ενιαία συλλογιστική, ανεξάρτητη από τις κυβερνητικές εναλλαγές.

¨      Οικονομικά κίνητρα στους εκπαιδευτικούς.

¨      Οι κατευθύνσεις της εκπαίδευσης πρέπει να είναι: ανθρωπιστική, εκσυγχρονιστική, εθνική αλλά και ευρωπαϊκή.

¨      Ίσες ευκαιρίες σε όλους- υγιής δημοκρατία.

Παράγοντες που σχετίζονται έμμεσα με την εκπαιδευτική λειτουργία

Οικογένεια:

¨      Να ενσταλάξει στους νέους την αντίληψη ότι η εκπαίδευση αποτελεί φορέα εσωτερικής ολοκλήρωσης.

¨      Συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικών για την απόδοση και την γενικότερη πορεία του παιδιού.

¨      Υψηλό μορφωτικό επίπεδο γονέων, σεβασμός στην προσωπικότητα του παιδιού.

ΜΜΕ

¨      Προώθηση προτύπων πνευματικής καλλιέργειας και όχι μόνο υλιστικών προσανατολισμών.

¨      Ενίσχυση της εκπαιδευτικής τηλεόρασης, περισσότερες εκπομπές σχετικά με το βιβλίο

Πνευματική ηγεσία:

¨      Να μην αποστασιοποιείται από τα προβλήματα της νεολαίας και να διοχετεύει πρότυπα που ανταποκρίνονται στα οράματα του σύγχρονου νέου.

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Ανώτερη και Ανώτατη)

Προβλήματα που αντιμετωπίζει

¨      Η έρευνα δεν προωθείται στο βαθμό που θα έπρεπε, κι αν προωθείται, αυτό συμβαίνει περισσότερο σε θεωρητικό επίπεδο. Δεν παράγεται ακριβώς επιστήμη και τεχνολογία.

¨      Η πολιτεία δεν χρηματοδοτεί στο βαθμό που θα έπρεπε διάφορα ερευνητικά προγράμματα ή, κι αν τα χρηματοδοτεί μέσω Ευρωπαϊκής Ένωσης κλπ, τα χρήματα δεν καταλήγουν πάντα στο στόχο τους.

¨      Οι πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες δεν είναι τόσο πλούσιες.

¨      Τα συγγράμματα είναι συχνά ξεπερασμένα, πρόχειρα ή πολύ ακριβά για το μέσο φοιτητή- σπουδαστή.

¨      Δεν υπάρχουν οι απαραίτητοι χώροι για την πληρέστερη διδασκαλία κάποιων μαθημάτων (π.χ. πειράματα –εργαστήρια κλπ) ή απλώς για τη φοίτηση, γι’ αυτό και συχνά κάποιες σχολές συστεγάζονται κλπ.

¨      Δεν υπάρχουν τα απαραίτητα κονδύλια και οι πόροι για ανανέωση κτιρίων, εγκαταστάσεων κλπ.

¨      Παρατηρείται κακή διαχείριση-οργάνωση κλπ.

¨      Πανεπιστημιακά ιδρύματα και γενικά ιδρύματα Ανώτατων Σχολών έχουμε μόνο σε λίγες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Μπορεί και πρέπει σίγουρα να διευρυνθεί η αποκέντρωση των Πανεπιστημίων.

¨      Οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι δεν αμείβονται τόσο καλά όσο θα έπρεπε.

¨      Οι φοιτητές έχουν συχνά τη νοοτροπία του «ωχαδελφισμού», την αντίληψη της ήσσονος προσπάθειας, απέχουν από τη διδασκαλία ή τυφλώνονται από κομματικό φανατισμό στο πλαίσιο του συνδικαλισμού. Αποτέλεσμα είναι να δημιουργούν ποικίλα προβλήματα, τόσο στη σχέση των φοιτητών με τους πανεπιστημιακούς δασκάλους και τη δυνατότητα αυτών να επιτελέσουν σωστά το έργο τους, όσο και σε σχέση με τους συμφοιτητές τους.

¨      Με την εισαγωγή στα ΑΕΙ-ΤΕΙ συνήθως τελειώνει η αγωνία, ο ζήλος και η προσπάθεια για επιτυχία.

¨      Ο αριθμός των φοιτητών-σπουδαστών είναι συνήθως πολύ μεγαλύτερος σε σχέση με την υπάρχουσα υποδομή και αυτό δημιουργεί πολλά προβλήματα σε σχέση με τη διεξαγωγή του μαθήματος αλλά και γενικότερα. Ιδιαίτερα στις Σχολές των μεγάλων αστικών κέντρων (π.χ. Αθήνας και Θεσσαλονίκης), με τις διάφορες μετεγγραφές φοιτητών-σπουδαστών, το πρόβλημα διογκώνεται.

¨      Σε αρκετές σχολές της επαρχίας δεν υπάρχει μόνιμα διδακτικό προσωπικό. Αντίθετα, μετακινούνται εκπαιδευτικοί από άλλες πόλεις, μ αποτέλεσμα συχνά να χάνονται πολύτιμες ώρες διδασκαλίας και να παρατηρείται έλλειψη οργάνωσης.

¨      Ακόμη και σε χώρους-θεσμούς όπως οι Γραμματείες των Σχολών, τα πράγματα συχνότατα δυσλειτουργούν, παρουσιάζεται έλλειψη συνεννόησης-κατάλληλης προετοιμασίας των υπαλλήλων και γενικότερα προχειρότητα.

¨      Παρατηρείται γενικά γιγαντισμός και χαμηλή ποιότητα εκπαίδευσης.

Γιατί οι νέοι σήμερα συσσωρεύονται ως υποψήφιοι για τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ, ενώ υπάρχει κορεσμός στους αντίστοιχους κλάδους;

¨Υψηλότερο το πνευματικό επίπεδο σήμερα, οπότε οι άνθρωποι επιδιώκουν την περαιτέρω μόρφωση.

¨Πολύ καλύτερο το βιοτικό επίπεδο στις μέρες μας, οπότε οι άνθρωποι-οικογένειες μπορούν πολύ ευκολότερα να σπουδάσουν τα παιδιά τους.

¨Έλλειψη κατάλληλου Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Το αντίστοιχο μάθημα υπάρχει μόνο τυπικά, ενώ ουσιαστικά δεν διδάσκεται. Τα παιδιά δεν ανακαλύπτουν τις βαθύτερες κλίσεις τους, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους ούτε πληροφορούνται για διάφορους επαγγελματικούς κλάδους, που σήμερα λόγω εξειδίκευσης είναι πολλοί, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να οξύνεται.

¨Προκατάληψη απέναντι στα χειρωνακτικά επαγγέλματα.

¨Υπάρχει το κοινωνικό στερεότυπο ότι τα επαγγέλματα που σχετίζονται με ορισμένους επιστημονικούς κλάδους προσδίδουν πολύ μεγαλύτερο κοινωνικό κύρος και γόητρο σ’ αυτούς που τα εξασκούν (π.χ. γιατροί, δικαστές κλπ).

¨Είναι τεράστιος ο ανταγωνισμός στην αγορά εργασίας κι αυτό σε συνδυασμό με το πρόβλημα της ανεργίας καθιστά περισσότερο αναγκαία τη φοίτηση σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και την απόκτηση τυπικών προσόντων.

¨Στην εποχή της ειδίκευσης-εξειδίκευσης το λιγότερο που χρειάζεται να έχει ένας υποψήφιος επαγγελματίας είναι ένας τίτλος Ανώτατης Σχολής.

¨Επίδραση του μιμητισμού.

¨Το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα, ιδιαίτερα στη μέση Βαθμίδα του, προσανατολίζει ούτως ή άλλως τους μαθητές και τις μαθήτριες στην επιλογή μιας πανεπιστημιακής κατεύθυνσης, ώστε τα παιδιά να μπαίνουν από πολύ νωρίς στο σκεπτικό της φοίτησης σε ΑΕΙ και ΤΕΙ.

¨Επιρροές από την οικογένεια. Οι γονείς συνήθως είτε λόγω απωθημένων δικών τους είτε λόγω οικογενειακής παράδοσης στρέφουν τα παιδιά τους (συχνά πιέζοντάς τα) σε συγκεκριμένα επαγγέλματα που συνδέονται με επιστημονικούς κλάδους.

Στόχοι της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

¨Προετοιμασία για το επάγγελμα: Κατάρτιση και διαμόρφωση επαγγελματικής συνείδησης των ατόμων.

¨Συμβολή στην αύξηση της παραγωγικότητας της χώρας, τη βελτίωση της ποιότητας και την ενίσχυση της ειδίκευσης, δηλαδή της οικονομικής ανάπτυξης από διάφορους κλάδους.

¨Περαιτέρω άνοδος του βιοτικού και μορφωτικού επιπέδου.

¨Παρακολούθηση και γνώση νέων τεχνικών και μεθόδων- ανταπόκριση στις ανάγκες των καιρών.

¨Ενίσχυση ήθους και κοινωνικής συνείδησης, που αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την καλλιέργεια της επαγγελματικής συνείδησης.

¨Συνέχιση της έρευνας, πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας.

¨Ανανέωση νόμων και θεσμών μέσα από την ενίσχυση επιστημονικών και τεχνολογικών κλάδων.

¨Όλο και καλύτερη αξιοποίηση των φυσικών πόρων της κάθε χώρας, γιατί όλο και πιο καταρτισμένοι θ’ αποφοιτούν οι άνθρωποι από την Τριτοβάθμια εκπαίδευση. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Το σχολείο που θέλει να αναπτύξει τη δημιουργικότητα των μαθητών του δεν θα περιο­ριστεί στη δημιουργία του κατάλληλου κλίματος και των ευνοϊκών συνθηκών. Προγράμμα­τα, βιβλία, μέθοδοι διδασκαλίας, διδάσκοντες και διδασκόμενοι θα πρέπει να προσαρμο­στούν και να στραφούν προς αυτή την κατεύθυνση. Η μηχανική μάθηση, η τυποποίηση της διδασκαλίας ή της εργασίας, η παθητική επανάληψη, η παιδαγωγική του «κάνε αυτό που σου λέω» και του «κάνε το όπως σου το λέω» θα αποκλειστούν και θα αντικατασταθούν με μεθό­δους όσο γίνεται περισσότερο ενεργητικές, επεκτεινόμενες και σε θέματα που ίσως δεν προ­βλέπονται από το πρόγραμμα, αλλά που η πραγμάτευσή τους ενδιαφέρει ένα μαθητή ή μια ομάδα μαθητών. Το ερώτημα δηλαδή «τι θα ήθελες να κάνεις» και «πώς σκέπτεσαι να εργα­στείς» βρίσκεται στη βάση μιας δημιουργικής παιδευτικής διαδικασίας που σέβεται την ατο­μικότητα και πιστεύει στις δημιουργικές δυνατότητες της. Από τις ενεργητικές μεθόδους θα αναφέρουμε κυρίως τη διερευνητική, κατά την οποία η οργάνωση της ύλης και η σύνδεση των γνωστικών τμημάτων επαφίεται στον ίδιο το μαθητή, ώστε η μάθηση να παίρνει μια δη­μιουργικά εξατομικευμένη μορφή σχετιζόμενη άμεσα με την εργασία, να είναι δηλαδή μάθηση πραγματική.

Ο διδάσκων εξάλλου θα πρέπει να είναι σε θέση να ανατοποθετήσει τον παραδοσιακό ρό­λο του, αναθεωρώντας κριτικά και παραμερίζοντας το εγχαραγμένο μοντέλο του παραδο­σιακού δασκάλου: θα πρέπει να μένει ανοιχτός και ευέλικτος, να οργανώνει, να εμψυχώνει, να ενθαρρύνει, να δίνει τις πληροφορίες που χρειάζεται ο μαθητής για τη δουλειά του ή να τον κατευθύνει σωστά στην αναζήτηση και την ανεύρεση τους, να καθοδηγεί τον εργαζόμε­νο διακριτικά και στο βαθμό που θα κρίνει αναγκαίο. Με άλλα λόγια, θα πρέπει και ο ίδιος να είναι δημιουργικό άτομο ή να ενεργοποιήσει τη λανθάνουσα δημιουργικότητα του. Διαφο­ρετικά, η ζωή του σε ένα δημιουργικό σχολείο θα ήταν δύσκολη για πολ\ούς και ευνόητους λόγους.

Πιο συγκεκριμένα, η σχολική ζωή στο δημιουργικό σχολείο θα μπορούσε να οργανωθεί με τρόπους που να ευνοούν τις πρωτοβουλίες, τις επιλογές, τις εργασίες των μαθητών σε θέματα που τους ενδιαφέρουν να ανατίθεται, π.χ, στους μαθητές οργάνωση και παρου­σίαση ορισμένων μαθημάτων, διάφορες εκθέσεις, έκδοση περιοδικού ή εφημερίδας, θεα­τρικές παραστάσεις, μουσικές παρουσίες, ομιλίες-συζητήσεις για θέματα επικαιρότητας, κοι­νωνικά ή πολιτικά, επιστημονικά, καλλιτεχνικά κτλ. Σε μια τέτοια οργάνωση καθοριστικό ρό­λο θα παίξουν οι ομάδες των ενδιαφερόντων των μαθητών και με την προϋπόθεση ότι διδά­σκοντες και διδασκόμενοι θα απαλλαγούν από την πίεση των ποικίλων εξετάσεων και από το αδιάκοπο κυνήγι της ύλης και του χρόνου.

Στο δημιουργικό σχολείο θα τονιστεί ιδιαίτερα η συμμετοχή των μαθητών στο διάλογο, ώστε να είναι όσο το δυνατό ενεργητικότερη με όλο τον κίνδυνο της «εκτροπής» από τη «δι­δασκαλία» που έχει σχεδιάσει ο διδάσκων. Ο καλός δάσκαλος ποτέ δεν ξέρει πού θα βγάλει τελικά το μάθημα και σ' αυτό ακριβώς έγκειται η γοητεία του έργου του. Πάντως, ένα μάθη­μα που οδηγεί εκεί που αυτός έχει σχεδιάσει δεν είναι πάντα το καλύτερο μάθημα.

Στο δημιουργικό σχολείο θα προσεχτεί ιδιαίτερα ο τρόπος υποβολής των ερωτήσεων. Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε και τις ερωτήσεις σε συγκλίνουσες και αποκλίνουσες ή σε κλει­στές και ανοιχτές. Συγκλίνουσες ή κλειστές είναι αυτές που ο διδάσκων «ξέρει» την απάντη­ση και την περιμένει. Ακούει αδιάφορα ή δεν ακούει καθόλου τις άλλες απαντήσεις, ώσπου να ακούσει την αναμενόμενη, οπότε και ενθουσιάζεται. Ο ίδιος ο μαθητής δεν απορεί, δε ρω­τάει, δεν ενθαρρύνεται στην απορία ή στην ερώτηση, δε βλέπει να λαμβάνεται υπόψη η προ­σπάθεια του και, κατά συνέπεια, δε διακινδυνεύει μια απάντηση λαθεμένη.

Ο δημιουργικός μαθητής δυσφορεί σε τέτοιες συνθήκες μαθήματος και αντιδρά συχνά με απρέπεια ή με ειρωνεία. «Να κάνετε ερωτήσεις που να μην ξέρετε την απάντηση», αυτό είναι το αίτημα της δημιουργικότητας. Η στενή όμως αντίληψη για την αγωγή, που περιορί­ζει το ρόλο της στο γνωστικό αποκλειστικά υλικό, δεν αφήνει το διδάσκοντα να κινηθεί σ' αυ­τόν τον ευρύτερο χώρο της συλλογικής προσπάθειας και της γόνιμης ανταλλαγής ιδεών με τις δημιουργικές προοπτικές που δίνουν οι ανοιχτές ερωτήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγ­μα η Έκθεση. Ο φιλόλογος ζητάει από τους μαθητές να γράψουν μια έκθεση πάνω σ' ένα θέμα με σχεδόν δεδομένη απάντηση. Γιατί δε ζητάει τη γνώμη τους πάνω σ' ένα πραγματι­κό ερώτημα; Γιατί δε ζητάει όλες τις δυνατές οπτικές από τις οποίες μπορεί να θεωρηθεί το ερώτημα; Γιατί δεν ασκεί τους μαθητές σε ελεύθερες ανακοινώσεις-εισηγήσεις οι οποίες και να συζητηθούν στη συνέχεια; Γιατί δεν τους ζητάει προτάσεις για την επίλυση ενός πραγ­ματικού προβλήματος, γιατί δεν τους ασκεί σε επιχειρηματολογία υπέρ και κατά ενός θέμα­τος; Γιατί δεν τους ασκεί στη συγγραφή ενός συλλογικού κειμένου ή στην κατάστρωση ενός σχεδίου για την αντιμετώπιση μιας πιθανής κατάστασης; Αλλά και γενικά το σχολείο γιατί δε βοηθάει τους μαθητές να χρησιμοποιούν τα χέρια τους, να κατασκευάζουν, να κάνουν πει­ράματα, να ερευνούν, να αναζητούν, να αποκτούν προσωπικές εμπειρίες και γνώσεις -όχι βι­βλιακές- να δημιουργούν κάτι δικό τους, να «ποιούν»; Προς αυτήν όμως την κατεύθυνση ο­φείλει να κινείται το δημιουργικό σχολείο.

Κ. Μπαλάσκας (Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο σχολικό εγχειρίδιο για την έκθεση της Γ Λυκείου των Τ.Ε.Ε.)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α, Να οργανώσετε σε μια παράγραφο (100 - 200 λέξεις) την περίληψη του κειμένου.

 Β, Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο στο κείμενο.

Β₂ «Ο διδάσκων εξάλλου... ευνόητους λόγους»: ποια η δομή και ο τρόπος ανάπτυξης της παραγράφου;

Β3 Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο, με τη μέθοδο της σύγκρισης-αντίθεσης, το μοντέλο του παραδοσιακού δασκάλου και του δασκάλου στο δημιουργικό σχολείο.

Β₄ Να δώσετε τα αντώνυμα των  υπογραμμισμένων λέξεων.

Β₅ προοπτική, δυσφορία, εισήγηση: να δώσετε από 2 ομόρριζα με το β' συνθετικό των λέ­ξεων.

Γ. Παραγωγή κειμένου

Μετά την ανάγνωση του κειμένου, αποφασίζετε να συντάξετε ένα άρθρο, στο οποίο θα παρουσιάζετε αναλυτικά τα εφόδια με τα οποία προικίζει τον μαθητή το δημιουργικό σχολείο, ώστε να σταθεί επάξια στο σύγχρονο, ολοένα αυξανόμενο ανταγωνιστικό περιβάλλον εργα­σίας. Στόχος σας είναι να δημοσιεύσετε το άρθρο στη σχολική εφημερίδα

(Μέχρι 500 λέξεις).

Α. Σ' ένα σχολείο που θέλει να λέγεται δημιουργικό, οι μέθοδοι διδασκαλίας, οι διδά­σκοντες αλλά και οι διδασκόμενοι στρέφονται προς αυτή την κατεύθυνση. Εγκαταλείπεται η μηχανική μάθηση, η τυποποιημένη διδασκαλία. Ο μαθητής προσεγγίζει διερευνητικά τη γνώ­ση και ο διδάσκων απλά του δίνει κατευθύνσεις, τον ενθαρρύνει, τον καθοδηγεί διακριτικά. Στην τάξη διεξάγεται διάλογος και συμμετέχουν όλοι οι μαθητές, ακόμη κι αν τα θέματα συ­ζήτησης δεν προβλέπονται από το πρόγραμμα. Οι ερωτήσεις που υποβάλλονται είναι ανοι­χτές και επιδέχονται περισσότερες από μια απαντήσεις. Στην Έκθεση, για παράδειγμα, οι μα­θητές επιχειρηματολογούν υπέρ και κατά ενός θέματος, εξετάζουν όλες τις δυνατές οπτικές του, εκφέρουν τη γνώμη τους και προτείνουν λύσεις σε πραγματικά προβλήματα. Ενθαρρύ­νονται ακόμη οι μαθητές να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να οργανώνουν θεατρικές παρα­στάσεις, ομιλίες για επίκαιρα θέματα, εκδίδουν εφημερίδα¹ κι ακόμη περισσότερο, να ανα­ζητούν, να αποκτούν προσωπικές εμπειρίες και γνώσεις, πέρα από τα βιβλία.

Β₁ Δημιουργική διδασκαλία και μάθηση

Β₂ Θεματική πρόταση: «Ο διδάσκων... δασκάλου»

Σχόλια: «Θα πρέπει να μένει... δημιουργικότητα του»

Κατακλείδα: «Διαφορετικά... λόγους»

Μέθοδος ανάπτυξης παραγράφου: Επεξήγηση - λεπτομέρειες

Β₃ Ο παραδοσιακός δάσκαλος κρατά για τον εαυτό του το ρόλο του καθηγητή, του ανα-τροφοδότη των γνώσεων. Μένει σταθερά προσκολλημένος στο αναλυτικό πρόγραμμα, στη διδακτέα ύλη, στην εξέταση με κατάλογο. Απορρίπτει το διάλογο ή τον χρησιμοποιεί σχη­ματικά και σε περιορισμένη έκταση. Προτιμά να αναθέτει τυποποιημένες εργασίες, να υπο­βάλλει ερωτήματα, στα οποία η απάντηση είναι σχεδόν δεδομένη. Αντίθετα, ο δάσκαλος στο δημιουργικό σχολείο έχει ρόλο εμψυχωτή περισσότερο. Στόχος του είναι να ενθαρρύνει τους μαθητές να ασκούν την κρίση τους, να προσεγγίζουν κριτικά τη γνώση, να χρησιμοποιούν τη φαντασία, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να είναι δημιουργικοί. Αγαπά τον διάλογο και προ­τρέπει όλους τους μαθητές να συμμετέχουν προκρίνοντας έτσι τη γόνιμη ανταλλαγή ιδεών.

Β₄ (ευέλικτος) δύσκαμπτος (εμψυχώνει) αποθαρρύνει (λανθάνουσα) φανερή (διακινδυνεύει) διασφαλίζει (απρέπεια) ευπρέπεια

Β₆ προοπτική: υπερόπτης, κάτοψη δυσφορία: φορείο, φέρελπις εισήγηση: καθηγητής, άγημα

Γ. Παραγωγή κειμένου

Ποια εφόδια δίνει στο παιδί το δημιουργικό σχολείο

►   Το δημιουργικό σχολείο δείχνει στο μαθητή πώς να προσεγγίζει κριτικά τη γνώ­ση. Ασκεί την κρίση του, ενεργοποιεί την αντίληψη του, τον βοηθά να αποκτήσει συν­θετική και αφαιρετική ικανότητα, να διαχωρίζει τα ουσιώδη από τα επουσιώδη. Έτσι οι γνώσεις που παίρνει από το σχολείο του γίνονται κτήμα του, σε αντίθεση με τη μη­χανική μάθηση που οι γνώσεις λησμονούνται. Επιπλέον, αποκτά την ικανότητα να ε­πεξεργάζεται τα διάφορα μηνύματα, να ελέγχει τις πληροφορίες, να αξιολογεί τα ε­ρεθίσματα από το περιβάλλον, διαμορφώνοντας έτσι μια συνολική αντίληψη του κό­σμου.

►   Πέρα από τα γνωστικά εφόδια, το δημιουργικό σχολείο ενδιαφέρεται πολύ για την υγιή κοινωνικοποίηση του ατόμου. Του μαθαίνει να διαχειρίζεται τα συναισθήμα­τα του, να αποκτά αυτοπειθαρχία. Τονώνει την κοινωνικότητα του, του μαθαίνει την α­ξία της εργασίας, της ομαδικής προσπάθειας· τον διδάσκει να παραμερίζει τον εγωι­σμό του για το καλό της ομάδας. Τον εθίζει στο διάλογο ως μέσο επίλυσης προβλη­μάτων.

►   Το δημιουργικό σχολείο προικίζει τον μαθητή με θάρρος, αποφασιστικότητα, με υπομονή και επιμονή. Αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες, όπως π.χ. η οργάνωση μιας θε­ατρικής παράστασης, ο μαθητής γίνεται δραστήριος, οργανωτικός και - το σημαντι­κότερο - υπεύθυνος.

►   Στο δημιουργικό σχολείο ο μαθητής ενθαρρύνεται να χρησιμοποιήσει τη φα­ντασία του, να πειραματιστεί, να εκφραστεί. Σε σχέση με το παραδοσιακό σχολείο που προτιμά την τυποποιημένη διδασκαλία και μάθηση, το σχολαστικό πνεύμα, ο μαθητής εδώ διαμορφώνει μια ελεύθερη προσωπικότητα, με ανοιχτούς ορίζοντες, χωρίς απω­θημένα και φοβίες.

►   Με όλα αυτά τα εφόδια- τις γνώσεις, την υπευθυνότητα, τις πρωτότυπες ιδέες, την ψυχική δύναμη- ο μαθητής όχι μόνο θα μπορέσει να επιβιώσει στο ανταγωνιστικό εργασιακό περιβάλλον, αλλά και θα γίνει καλός επαγγελματίας ή επιστήμονας. Άξιος συνεργάτης, εξαίρετος συνάδελφος, αγαπητό στέλεχος.