"ΕΠΙΣΤΗΜΗ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ"(Πανελλήνιες"8")

Η υπαρξιακή ανάγκη του ανθρώπου να αναζητά διαρκώς την απόκτηση νέων γνώσεων («του ειδέναι φύσει ορέγεται» Αριστοτέλης) οδήγησε στη δημιουργία επιστημών. Οι επιστημονικές γνώσεις πολλαπλασιάστηκαν όταν η θεωρία εφαρμόστηκε στην πράξη και δημιουργήθηκε η τεχνολογία.

Επιστήμη

Ο όρος «επιστήμη» (από το ρήμα επίσταμαι= γνωρίζω καλά) περιλαμβάνει το σύνολο των γνώσεων και των μεθόδων που απορρέουν από τη συστηματική μελέτη και παρατήρηση διαφόρων φυσικών και κοινωνικών φαινομένων και από το σύνολο των νόμων που τα διέπουν. Στόχος της επιστήμης είναι η αποκάλυψη της γνώσης και της αλήθειας, η γνώση της νομοτέλειας που κυβερνάει τον κόσμο και η λύση των προβλημάτων του ανθρώπου στις πνευματικές και πρακτικές του δραστηριότητες με την εφαρμογή των πορισμάτων της, (βάση της επιστημονικής έρευνας και σκέψης είναι ο ορθός λόγος) με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής μας. Η επιστήμη δηλαδή δικαιώνεται όταν η γνώση και η αλήθεια που ανακύπτει από αυτή βοηθά στην πνευματική και ηθική αναβάθμιση της κοινωνίας, στην ψυχική ηρεμία του μέσου πολίτη, στην κοινωνική ευρυθμία και πολιτική σταθερότητα, στην οικονομική ανάπτυξη, στην ειρήνη, τις υγιείς σχέσεις με τους άλλους λαούς. Διαφορετικά, η επιστήμη μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τον άνθρωπο, εφόσον η γνώση είναι δύναμη και ως τέτοια μπορεί ν’ αποβεί είτε ωφελιμότατη είτε ολέθρια για την ανθρωπότητα, ανάλογα με τη χρήση της. Τόσο η επιστήμη όσο και η εφαρμογή της, δηλαδή η τεχνολογία από μόνες τους δεν αποτελούν ούτε αξίες ούτε απαξίες. Ανάλογα με τη χρήση τους απ’ τον άνθρωπο αποτελούν είτε ευλογία είτε κατάρα.

Τεχνολογία:πρακτική εφαρμογή των πορισμάτων των θετικών επιστημών με τη βοήθεια της μηχανής για πρακτικούς σκοπούς στη βιομηχανία, την ιατρική, την επικοινωνία, τις μεταφορές, τις επιχειρήσεις κλπ

Θετικά αποτελέσματα επιστημονικής –τεχνολογικής εξέλιξης

·        Αύξηση γνώσεων, προσέγγιση αλήθειας, διεύρυνση πνευματικών οριζόντων, άνοδος πνευματικού επιπέδου, απαλλαγή από προλήψεις, δεισιδαιμονίες, αναχρονιστικές αντιλήψεις.

·        Η άνοδος του πνευματικού επιπέδου συνεπάγεται και βελτίωση της ηθικής, άρα η εξέλιξη της επιστήμης οδηγεί σε απαλλαγή από στερεότυπα και προκαταλήψεις, με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να ωριμάζει και να στρέφεται ευκολότερα σε αρετές και αξίες.

·        Ψυχική ισορροπία-ασφάλεια που απορρέει από το αίσθημα κατάκτησης της γνώσης και της αλήθειας. Επίσης, μέσω της επιστήμης βρίσκονται νέοι τρόποι ψυχαγωγίας και αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου.

·        Εξελίσσονται και οι κοινωνικές επιστήμες, βελτιώνεται η λειτουργία των θεσμών, ανανεώνονται οι νόμοι, εξασφαλίζεται περισσότερο η κοινωνική ευρυθμία.

·        Ταχύτατη ενημέρωση-επικοινωνία λαών, διαμόρφωση συγκροτημένης εικόνας του κόσμου, γνώσεις για την πολιτική, διεύρυνση διαλόγου και δημοκρατίας.

·        Αύξηση της παραγωγικότητας, εξειδίκευση, υιοθέτηση νέων τεχνικών και μεθόδων που βελτιώνουν την οικονομία, εξέλιξη ΗΥ που συντελούν στην καλύτερη οργάνωση, ταξινόμηση και αρχειοθέτηση της γνώσης. Με την επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη και τις εφαρμογές τους στην Ιατρική καταπολεμώνται ασθένειες, βελτιώνεται η υγεία και αυξάνεται ο μέσος όρος ζωής.

·        Εξελίσσονται τα μέσα μεταφοράς-συγκοινωνίας, αξιοποιούνται καλύτερα οι φυσικοί πόροι, ικανοποιούνται οι ανάγκες των ατόμων και ανεβαίνει το βιοτικό τους επίπεδο.

·        Επικοινωνία λαών - ειρήνη- κοσμοπολιτισμός, ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων, νέα ρεύματα στην τέχνη, συνεργασία λαών κλπ.

Κακή χρήση της επιστήμης σήμερα

Στις μέρες μας η επιστήμη εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να χρησιμοποιείται ανεύθυνα και λανθασμένα. Πρώτα πρώτα βιώνουμε συχνά την εμπορευματοποίηση της επιστήμης. Ζούμε στην εποχή της υλικοευδαιμονιστικής αντίληψης. Θεωρούμε ότι τα υλικά αγαθά, το κέρδος, το χρήμα, αποτελούν ύψιστες αξίες. Στο βωμό λοιπόν αυτών των «υπέρτατων αξιών» ο σύγχρονος επιστήμονας θυσιάζει τη γνώση του, την ανθρωπιά του το ήθος του. Σε κάθε επιστημονικό κλάδο συναντάμε αργυραμοιβούς και κολλυβιστές, ανθρώπους που στο όνομα του κέρδους απομακρύνονται απ’ την ευγενική τους αποστολή, η οποία πρέπει να στοχεύει στην υγεία, την παιδεία, την ειρήνη, την ανάπτυξη. Για παράδειγμα, αρκετοί επιστήμονες δελεάζονται από τις τεράστιες αμοιβές, ώστε να αποκρύψουν τα μειονεκτήματα ενός προϊόντος, το οποίο είναι πολλές φορές επικίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Σύγχρονοι διαφημιστές, δημοσιογράφοι, γιατροί κλπ εκποιούν την ψυχή τους, γιατί επιδιώκουν τον πλουτισμό, καθώς η σημερινή κοινωνία δεν διοχετεύει πρότυπα πνευματικά και ηθικά., αντίθετα, χαρακτηρίζεται από την αδιαφορία για το συνάνθρωπο, από την απαιδευσία και τον αμοραλισμό. Ο βίος παύει να εκπνευματώνεται από υψηλά ιδεώδη και αξίες. Σ’ αυτό το πλαίσιο, επομένως, η επιστήμη δεν μπορεί παρά να δοκιμάζεται.

Άλλοτε, πάλι, συναντάμε την ιδεολογική χειραγώγηση της επιστήμης. Πιο συγκεκριμένα, ενώ η επιστήμη υπηρετεί τον πολιτισμό, συχνά επιστρατεύεται στην υπηρεσία εθνικών, πολιτικών, θρησκευτικών σκοπιμοτήτων, με αποτέλεσμα να παγιδεύεται η ίδια και ταυτόχρονα να υπονομεύει την ουσιαστική πρόοδο. Εξαιτίας του φανατισμού των ειδικών αλλά και της εμπλοκής των επιστημόνων σε πολιτικές σκοπιμότητες, απειλητικός ενεδρεύει ο κίνδυνος της υποταγής σε εντολές, που συντελεί στην ετεροκατεύθυνση του επιστήμονα και στον εγκλωβισμό του σε αμφιβόλου ποιότητος ιδεολογίες και στρατηγικές.

Βέβαια, εδώ πρέπει να σημειώσουμε την τεράστια πολιτική ευθύνη, καθώς οι πολιτικοί επεμβαίνουν σε σημαντικό βαθμό στο χώρο της επιστήμης. Όμως, η συνευθύνη του επιστήμονα είναι ακέραιη. Αν ευθυγραμμιστεί με τέτοιου είδους συμφέροντα, παύει να είναι αντικειμενικός και αμερόληπτος. Αντίθετα, η επιστήμη χρησιμοποιείται για να προπαγανδίσει ιδέες, για να τεκμηριώσει προκατασκευασμένες θεωρίες, για να καταλήξει σε επιστημονικά πορίσματα, ικανά να καταστρέψουν τον κόσμο (π.χ. εξελιγμένα πυρηνικά όπλα κλπ).

Τέλος, συχνότατα επισημαίνουμε να κυριαρχούν γύρω μας φαινόμενα που ανάγονται και συνδέονται με την αντίληψη «Η επιστήμη για την επιστήμη». Ωστόσο, σκοπός και δικαίωση της επιστήμης δεν είναι η επιστήμη. Και της επιστημονικής δραστηριότητας, όπως και κάθε άλλης σημαντικής δραστηριότητας, ατομικής και συλλογικής, σκοπός και δικαίωση είναι ο άνθρωπος, ο εξευγενισμός του, η ευτυχία του, η αυτοπραγμάτωσή του. Αυτή η αντίληψη συχνά παραθεωρείται από κείνους που θεωρούν την επιστήμη αυτοσκοπό. Νοιάζονται περισσότερο για την επιστημονική εξέλιξη και την προσωπική δόξα, τους απασχολεί η ξέφρενη κούρσα προς το «ρεκόρ», γι’ αυτό πιστεύουν ότι η επιστήμη και τα επιτεύγματά της είναι ηθικά, κοινωνικά και πολιτικά ουδέτερα. Συνεπώς, δεν προχωρούν στην απόσυρση των πορισμάτων των ερευνών τους, όταν αυτά είναι επιβλαβή, ούτε ενδιαφέρονται αν τα πορίσματά τους θα γίνουν αφετηρία για την καταστροφή. Επιστήμη που δεν δέχεται ηθική και πολιτική κριτική είναι αυτή που δρα ανεξέλεγκτα, συχνά αυθαιρετεί και στοχεύει μόνο στην προώθηση της γνώσης, ανεξάρτητα απ’ το αν λειτουργεί σε βάρος του ανθρώπου.

Συγκεκριμένα δείγματα-αρνητικά αποτελέσματα της κακής χρήσης της επιστήμης

·        Κακή χρήση των ΜΜΕ (παραπληροφόρηση, προπαγάνδα, υπερπληροφόρηση, μαζοποίηση κλπ)

·        Προσκόλληση στην ειδίκευση και πνευματική μονομέρεια.

·        Στερεί τη χαρά της δημιουργίας, αλλοτριώνει τον άνθρωπο από την εργασία και τον εαυτό του, εξαιτίας του υπέρμετρου προγραμματισμού και της αυστηρής μεθοδολογίας..

·        Με την εκμηχάνιση της παραγωγής αυξάνεται η ανεργία

·        Χρησιμοθηρική αντίληψη για τη ζωή, ωφελιμιστικό πνεύμα απ’ την προσήλωση στη στείρα τεχνοκρατική γνώση.

·        Άγχος για να προλάβουμε τη ραγδαία επιστημονική ανάπτυξη. Ο άνθρωπος γίνεται προοδόπληκτος και παραγκωνίζει άλλες υψηλές αξίες του παρελθόντος, όπως γλώσσα παράδοση κλπ

·        Στείρος ανταγωνισμός για το ποιος θα προσεταιριστεί τα αγαθά της επιστήμης και της τεχνολογίας.

·        Η κακή χρήση των ΜΜΕ μπορεί σε πολιτικό επίπεδο να ενισχύσει το λαικισμό και τον τυφλό κομματισμό.

·        Υποδούλωση του ανθρώπου στην τεχνολογία που είναι η εφαρμογή της επιστήμης, τυποποίησή του.

·        Πολιτιστική διείσδυση και επεκτατισμός των αναπτυγμένων χωρών που ελέγχουν την τεχνολογία στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, οι οποίες οδηγούνται στην ξενομανία.

·        Απομύζηση των φυσικών πόρων, ρύπανση της φύσης.

·        Τρομακτικοί εξοπλισμοί που απειλούν ανά πάσα στιγμή την ίδια την ύπαρξή μας στον πλανήτη.

·        Ο επιστημονισμός εξαφανίζει κάθε αίσθημα ανθρωπιάς. Απανθρωποποιεί το άτομο, αμβλύνει τις ηθικές του αντιστάσεις.

·        Καλλιεργεί τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιστημόνων στο πλαίσιο της προσωπικής προβολής και διάκρισης.

·        Καταρρακώνεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, υπονομεύεται η ελευθερία του ανθρώπου, αφού η επιστήμη μπορεί να γίνει όργανο για την εξαπάτηση, υποδούλωση και εκμετάλλευση των ανθρώπων.

·        Με τα επιστημονικά πειράματα εμφανίζονται νέες ανίατες ασθένειες.

·        Άνιση κατανομή του πλούτου, διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στις αναπτυγμένες και υπανάπτυκτες χώρες.

·        Έντονος ρυθμός ζωής, παράλογη αύξηση των αναγκών, καταναλωτισμός, ευδαιμονισμός.

Τρόποι αντιμετώπισης-Προτάσεις

Ο Αινστάιν έλεγε πως «η επιστήμη χωρίς θρησκεία είναι χωλή», εννοώντας φυσικά το ηθικό βάρος που πρέπει να διακρίνει τον επιστήμονα, πέρα από την επιστημονική του ευθύνη. Γιατί, όσο σημαντικό είναι το πώς εφάρμοσε τη γνώση του, έξω από μονολιθικότητα, υποκειμενικότητα, πλάνη ή γενίκευση, άλλο τόσο σοβαρή είναι και η ευθύνη, ηθική και πολιτική, για τα δημιουργήματά του. Και εδώ η πράξη του θα κριθεί, όχι με βάση το αντικειμενικό επιστημονικό κριτήριο, αλλά με άξονα το ηθικό και πολιτικό κριτήριο, δηλαδή κάθε πόρισμα ή ανακάλυψη ή εφεύρεση δεν συνδέεται πλέον με τη γνώση αλλά με τη βούληση, την ευθυξία, την ωριμότητα και το ηθικό του στίγμα.

Επειδή, λοιπόν, κάθε πράξη στην κοινωνία είναι βαθύτατα πολιτική και έχει αντίκτυπο στη ζωή μας, η επιστημονική πράξη πρέπει να κατευθύνεται προς το ενάρετο, το αγαθό. Και αυτό θα συμβεί, όταν φυσικά η επιστημονική κοινότητα αποκτήσει συνείδηση του εαυτού της και της δύναμής της, όταν απεμπλακεί από την αντίληψη ότι μόνο αυτή, η επιστήμη, είναι το μοναδικό μέσο για τη γνώση και την ποιότητα ζωής, και όταν διαποτιστεί από τη δύναμη της παιδείας που θα οδηγήσει την επιστήμη σε δρόμους χρήσιμους και ωφέλιμους για το ανθρώπινο γένος.

Ευθύνη επιστήμονα

Α. Ως απλός άνθρωπος:

απέναντι στον εαυτό του:να καλλιεργηθεί πνευματικά-ηθικά, ψυχικά, κοινωνικά.

απέναντι στην κοινωνία:να συμβάλλει με τη στάση του στην πρόοδο του συνόλου.

Β. Ως κάτοχος ιδιαίτερης γνώσης, επιφορτίζεται με επιπρόσθετη ευθύνη

απέναντι στον εαυτό του:

·        Να έχει ήθος

·        Να διαθέτει ειδική γνώση και να τη συνδυάζει με τη γενικότερη μόρφωση και καλλιέργεια

·        Να μην είναι φανατικός

·        Να παρουσιάζει δεκτικότητα στις νέες ιδέες κλπ

·        Να έχει ως στόχο του τη «δια βίου παιδεία»

Απέναντι στην κοινωνία

α) ανεξαρτήτως της ειδικότητάς του  έχει γενικότερη ευθύνη ως πνευματικός άνθρωπος  να οδηγεί την κοινωνία σε πνευματική, κοινωνικοπολιτική, οικονομική πρόοδο, πολιτιστική ανάπτυξη, καλύτερη σχέση με άλλους λαούς και να την προφυλάσσει από διαβρωτικά αλλοτριωτικά φαινόμενα-ρεύματα.

β) εντός του πλαισίου της ειδικότητάς του έχει συγκεκριμένη ευθύνη ως προς τη χρήση, την καλή ή κακή, των επιτευγμάτων του κλάδου του:

1.      η επιστήμη να χρησιμοποιείται για τον άνθρωπο χωρίς ν’ ακολουθεί τα δόγματα «η επιστήμη για την επιστήμη» και «η γνώση για τη γνώση».

2.      Ο επιστήμονας δεν πρέπει να εργάζεται κερδοσκοπικά αλλά συνειδητοποιώντας πως επιτελεί λειτούργημα, να συμβάλει στην όσο γίνεται ποιοτικότερη χρήση της επιστημονικής γνώσης.

3.      Να είναι απαλλαγμένος από πολιτικές και κομματικές σκοπιμότητες, προβάλλοντας το ηθικό του ανάστημα απέναντι σε τέτοιου είδους διαβρωτικά φαινόμενα.

4.      Να μην επιβάλλει τη γνώση του σαν αυθεντία.

5.      Να υπηρετεί την ειρήνη και όχι τον πόλεμο.

6.      Να ελέγχει την ορθότητα της γνώσης πριν την εκλαϊκεύσει.

7.      Να ενημερώνει το κοινωνικό σύνολο για τους κινδύνους που πιθανόν εγκυμονεί η κακή χρήση ορισμένων επιστημονικών επιτευγμάτων για τον άνθρωπο, εφόσον βέβαια γνωρίζει κάτι τέτοιο.

8.      Να προσανατολίζει με το κύρος του και την επιρροή του, τόσο το κοινωνικό σύνολο, όσο και την πολιτική ηγεσία προς τη θετική χρήση των επιτευγμάτων αυτών.

Ευθύνη άλλων φορέων για τη χρήση της επιστήμης

Ηγεσία-πολιτικό καθεστώς

Οι ηγεσίες έχουν ύψιστο χρέος να περιορίσουν τους άγονους ανταγωνισμούς, θέτοντας το οικουμενικό πάνω από το στενά εννοούμενο εθνικό συμφέρον

·        Το πολιτικό κυβερνητικό καθεστώς έχει χρέος να χρηματοδοτεί επιστημονικές έρευνες που υπηρετούν την ειρήνη και τον άνθρωπο.

·        Οι πολιτικοί ηγέτες στα δημοκρατικά πολιτεύματα είναι εκπρόσωποι του λαού και πρέπει να αναδεικνύονται συνεπείς στις εξαγγελίες τους, προστατεύοντας τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών από την παράτολμη χρήση των επιστημονικών επιτευγμάτων.

·        Το πολιτικό-κυβερνητικό καθεστώς έχει χρέος και μπορεί να ελέγχει νομικά τους επιστήμονες.

·        Πρέπει οι ηγέτες να περιορίζουν τις επεκτατικές τους βλέψεις, που τους οδηγούν συχνά στην ασυδοσία.

Εκπαίδευση, οικογένεια και άλλοι βασικοί φορείς διαπαιδαγώγησης

·        Απομάκρυνση του σχολείου από τεχνοκρατικά και μόνο πρότυπα. Στόχος μιας υγιούς και ολοκληρωμένης εκπαίδευσης είναι η γενικότερη μόρφωση και καλλιέργεια των νέων, ώστε ν’ αποκτήσουν το απαραίτητο ήθος, πολύτιμο και για την πορεία τους αργότερα ως επιστημόνων.

·        Η οικογένεια χρειάζεται να προβάλει το νόημα του ανθρωπισμού, μεταδίδοντας στα νεαρά μέλη της τις κατάλληλες αξίες και αρχές, γιατί μόνον αν γαλουχηθούν τα άτομα κατάλληλα από νωρίς, θα στραφούν στα γνήσια-υψηλά ιδεώδη και γενικότερα στη ζωή τους και κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους.

·        Τα ΜΜΕ, που αποτελούν εξουσία σήμερα, απαιτείται να καταδεικνύουν τα βλαπτικά έως φονικά αποτελέσματα της κακής χρήσης της επιστήμης-τεχνολογίας, ευαισθητοποιώντας τους απλούς πολίτες και στηλιτεύοντας την ανεύθυνη συμπεριφορά όλων των άμεσα αρμοδίων, σχετικά με τη χρήση των επιστημονικών-τεχνολογικών επιτευγμάτων.

Πολίτης

Καθένας από εμάς έχει χρέος να βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση σχετικά με το κοινωνικό γίγνεσθαι, διαδραματίζοντας ρόλο πρωταγωνιστικό και όχι ρόλο τυφλού αποδέκτη των οποιωνδήποτε καταστάσεων. Οι νέοι, ιδιαίτερα, οι πιο ιδεαλιστές και δραστήριοι, οφείλουν να γίνουν θιασώτες της παγκόσμιας ειρήνης-συναδέλφωσης και υπερασπιστές μιας επιστήμης-τεχνολογίας με ενοποιητικό χαρακτήρα, που θα υπηρετεί τον άνθρωπο και θ’ αναβαθμίζει ουσιαστικά τη ζωή του.

Επιστήμονες και εξουσία

Στην Ελλάδα καλούμαστε συνεχώς να χειριστούμε (πραγματικά ή τεχνητά) διλήμματα. Οι πολιτικοί κάθε τρεις και λίγο (και πάντα εν όψει κάποιων εκλογών) αναφέρονται στην «κρίσιμη φάση που περνάει ο τόπος» και μας θέτουν ενώπιον των ιστορικών μας ευθυνών.

Αυτοί κυβερνούν, εμείς φταίμε για το χάλι της διοίκησης. Αυτοί τσαροποιούν την αγοραία οικονομία, εμείς καλούμαστε να σαμποτάρουμε τις υπερτιμήσεις. Αυτοί κοκορεύονται για το Χρηματιστήριο του λαού, εμείς πρέπει να κυνηγήσουμε τους κερδοσκόπους. Αυτοί κάνουν τα πάντα για να χάσουν τις εκλογές, εμείς θα φταίμε αν τελικά τις χάσουνε.

Όλες αυτές οι εκ του πονηρού ενοχοποιήσεις του λαού (ώστε αυτομάτως και αυτοδικαίως να απαλλάσσονται από τις ευθύνες τους οι πολιτικοί) συμπίπτουν με περιόδους εκλογικών ή κομματικών κινδύνων, καθώς στις ημέρες της ήρεμης διακυβέρνησης ουδείς ασχολείται με τη γνώμη των ενεργών (!) πολιτών.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο της πίεσης να τους στηρίξεις για να μην πέσουν (κι όχι για να μην εκ-πέσουν οι δικές σου αξίες) εμπλέκονται και οι επιστήμονες. Προς-καλούνται (στη ρήξη με τις ταυτότητες, στην ένταση με τον φοβικό ρατσισμό, στην κρίση στα Πανεπιστήμια, στον χειρισμό της τρομοκρατίας ή και –σήμερα- στην άσφαιρη κόντρα των δημοτικών /νομαρχιακών εκλογών) να δηλώσουν «με ποιον είναι» και όχι «ποια (νομίζουνε ότι) είναι η αλήθεια». Ο επιστήμονας (ιδίως ο νομικής και κοινωνικής παιδείας) πρέπει –στο όνομα των δικών τους σκοπιμοτήτων και των δικών τους στρατηγικών- να πειθαρχοποιήσει, να στρογγυλέψει, εν ανάγκη να καταπιεί την επιστημονική του άποψη.

Το κρίσιμο ζήτημα για τα κόμματα δεν είναι η αξιοπιστία και η συνέπεια ενός ακαδημαϊκού/ πανεπιστημιακού/ ερευνητή που άλλα έγραφε ή έλεγε πριν από λίγα χρόνια και άλλα μηρυκάζει ή ψελλίζει σήμερα. Το κρίσιμο ζήτημα είναι να επικρατήσει η άποψη που διατύπωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος του κόμματος. Έτσι βλέπουμε στα κανάλια επιστήμονες να παπαγαλίζουν «μασημένες κομματικές συνταγές» (ίσως για να μην απολέσουν τα δοτά οφίτσιά τους) ή επιστήμονες να σιωπούν (για να εξαργυρώσουν αργότερα τη σιωπή αυτή στον όποιο νικητή).

Κατά τη γνώμη μου, ο επιστήμονας πρέπει να υποστηρίζει τις θέσεις του, αλλά και να αναγνωρίζει τα λάθη του, να παραδέχεται τις άστοχες εκτιμήσεις του. Δεν είναι όμως, μέσα στον ρόλο (και στην ηθική της λειτουργίας του) η υπεράσπιση της κομματικής γραμμής για επιστημονικά θέματα. Δεν υπάρχουν επιστήμονες-υπάλληλοι του συστήματος οι οποίοι απαλλοτριώνουν τις απόψεις τους. Δεν είναι δυνατόν ο νομικός, ο πολιτικός επιστήμονας, ο κοινωνιολόγος να λειτουργούν ως οπαδοί, ως φερέφωνα, ως έμποροι (επικαλούμενοι την πίστη στον αρχηγό αντί της πίστης στις αρχές της επιστήμης τους). Νομίζει πράγματι κανείς από αυτούς που υιοθέτησαν τη σπειροειδή ή αιδήμονα σιωπή, τη συνωμοτική έκφραση γνώμης στο αυτί του αρμόδιου υπουργού, τη συκοφάντηση της άλλης άποψης ότι μετά τον ορυμαγδό και μόλις οι πολιτικοί αισθανθούν ασφαλείς θα τους το ανταποδώσουν; Κάνουν μεγάλο πολιτικό λάθος που προστίθεται στο ηθικό τους ολίσθημα. Τα επιστημονικά πειραματόζωα της εξουσίας είναι μίας μόνο χρήσης.

Αυτό ας το θυμούνται όσοι επιστήμονες αποφάσισαν να το παίξουν «ουρά του καθεστώτος» σε ζητήματα επιστημονικής δεοντολογίας και γνώσης και να υποκύπτουν – στα επιστημονικά συμβούλια και στις γνωμοδοτικές επιτροπές- στις σκοπιμότητες της συγκυρίας. «η γη κινείται» είτε το θέλει είτε όχι ο πολιτικός τους εργοδότης και οι διαπλεκόμενοι μιντιακοί μεσάζοντες. «η γη κινείται» και ευτυχώς η τροχιά της δε συμπίπτει με αυτήν των «όπου φυσάει ο άνεμος επιστημόνων».

Γιάννης Πανούσης, καθηγητής της εγκληματολογίας, εφημερίδα «τα Νέα» 15-10-2002

Επεξεργασία κειμένου

1. Να δώσετε πλαγιότιτλους στο κείμενο και στη συνέχεια να αποδώσετε περιληπτικά το νόημα του κειμένου σε μια παράγραφο 100 λέξεων.

2. «Δεν είναι όμως, μέσα στον ρόλο (και στην ηθική της λειτουργίας του) η υπεράσπιση της κομματικής γραμμής για επιστημονικά θέματα.» Νομίζετε ότι με την παραπάνω πρόταση ο συγγραφέας διακηρύσσει την πολιτική ουδετερότητα της επιστήμης;

 3. Να εντοπίσετε στο κείμενο τέσσερις λέξεις που χρησιμοποιούνται συνυποδηλωτικά και σχηματίσετε προτάσεις, μία για κάθε λέξη, στις οποίες θα τις χρησιμοποιείται με την κυριολεκτική τους σημασία.

4.  Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων επιλέγοντας σε κάθε περίπτωση μία από τις ακόλουθες λέξεις (δύο λέξεις περισσεύουν).

ασύστολος, αποσιωπώ, αβεβαιότητα, κατάκτηση, χειραγώγηση, διαστρέβλωση, υπερφίαλος

«Οι επιστήμονες καλούνται, στο όνομα της βεβαιότητας της επιστήμης τους, να μειώσουν την …………………………… και κατ’ επέκταση να συμβάλλουν στον εφησυχασμό και τη …………………………. του κοινού. Είτε οι ίδιοι πλανεμένοι από την ψευδή βεβαιότητα της επιστήμης είτε γνωρίζοντας αλλά ……………………….. ότι η αλήθεια δεν έχει μόνο μία αλλά πολλές πλευρές, αναλόγως από ποια οπτική την αναζητά κανείς, επιστήμονες και πολιτικοί κομπάζουν ……………………………. ότι διεκδικούν ………………………..την αλήθεια σ’ έναν αγώνα ………………………… της κοινής γνώμης προς όφελος των εκάστοτε συμφερόντων τους.»

5. Να σχολιάσετε αν η γλώσσα του κειμένου προσιδιάζει στη γλώσσα του επιστημονικού δοκιμίου.

Η γλώσσα του δοκιμίου

Τα δοκίμια που οργανώνονται λογικά προσεγγίζουν τον επιστημονικό λόγο. Η γλώσσα του δοκιμίου προσιδιάζει σ’ αυτήν του επιστημονικού λόγου, αφού ο δοκιμιακός, όπως και ο επιστημονικός, είναι λόγος συνήθως αποδεικτικός, η οργάνωση του οποίου απαιτεί λογική, κυριολεκτική χρήση της γλώσσας. Χαρακτηρίζεται από:

Χρήση συνεκτικών μορίων και εκφράσεων, που βοηθούν τη φυσική μετάβαση και τη συνοχή

Εκφράσεις που φανερώνουν την οπτική του συγγραφέα

Περισσότερο σύνθετη δομή των προτάσεων

Το αφηρημένο λεξιλόγιο

Κάποια οικειότητα στο ύφος που αποδίδεται στη διάθεση του γράφοντα να επικοινωνήσει με το αναγνωστικό κοινό.

Παραγωγή λόγου

«Ο επιστήμονας σαν κάθε άλλος πολίτης έχει πολλές ευθύνες! Έχει όμως και πρόσθετες και μια σημαντική είναι, η ευθύνη απέναντι στην επιστήμη που ο ίδιος υπηρετεί, και απέναντι στους ανθρώπους που υπηρετούνται από την επιστήμη.» Σπ. Δοξιάδης

Ποιες, κατά τη γνώμη σου, είναι οι προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες ένας επιστήμονας στη χώρα μας θα μπορούσε να είναι και καλός πολίτης και καλός επιστήμονας; Να τεκμηριώσετε τις σκέψεις σας σε κείμενο 500-600 λέξεων.

Γλωσσικές ασκήσεις

1. Να αντικαταστήσετε στον παραδειγματικό άξονα των συνωνύμων τις υπογραμμισμένες λέξεις:

·        Είναι ένα απλό θεωρητικό πρόβλημα

·        Οι επιστήμονες θα βρεθούν ξανά στην τραγική θέση του …..

·        Παρουσιάζει έναν εφευρέτη να κατασκευάζει μια τέλεια συσκευή

·        Το περιστατικό δεν είναι τόσο φανταστικό

·        Ο Τέσλα κατάφερε να δημιουργήσει τεχνητό σεισμό

2. Να μεταφέρετε στην παθητική φωνή τα ακόλουθα κείμενα:

Α. Ένας εφευρέτης κατασκευάζει μια υπερτέλεια συσκευή για γρήγορο βράσιμο αυγών. Την καταστρέφει όμως, επειδή κάποιος θα μπορούσε να την χρησιμοποιήσει για το βράσιμο παιδιών. Το περιστατικό δεν είναι τόσο φανταστικό. Θ’ αναφερθούμε σε πραγματικά γεγονότα: Ο Μαρκόνι έκανε τις μηχανές των αυτοκινήτων, που κυκλοφορούσαν στη Ρώμη, να σταματήσουν. Ο Τέσλα δημιούργησε τεχνητό σεισμό. Δεν απεκάλυψαν όμως τα μυστικά τους. Ο Αϊνστάιν, λίγο πριν πεθάνει, κατέστρεψε πλήθος σημειώσεών του, που αναφερόταν στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, επειδή ήταν ακόμη η ανθρωπότητα ηθικά ανώριμη, για να δεχτεί και να χρησιμοποιήσει προς το συμφέρον της αυτές τις γνώσεις.

Β. Είναι εγκληματικό ν’ αποστασιοποιούμε την επιστήμη από την ηθική ή να θεωρούμε την ηθική εμπόδιο στην εξέλιξη της επιστήμης.

3. Να μετατρέψετε τη σύνταξη στα ακόλουθα κείμενα από παθητική σε ενεργητική:

Α. Όταν τα έμβρυα από τις εκτρώσεις χρησιμοποιούνται για την Παρασκευή καλλυντικών, όταν παιδιά του Τρίτου Κόσμου πουλιούνται και θυσιάζονται, για να χρησιμοποιηθούν τα όργανά τους για μεταμοσχεύσεις στα μεγάλα ιατρικά κέντρα, όταν οι επιστήμονες δέχονται να παρασκευάσουν δηλητηριώδεις ουσίες, που προβάλλονται σαν φαρμακευτικές….

Β. κάποτε το αεροσκάφος θα συντριβεί στους βράχους της παραφροσύνης.

4. Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις και τις φράσεις που ακολουθούν: ιδεολογικοποιώ, επωμίζομαι, αποστασιοποιώ, ηθικός αποχρωματισμός, αποενοχοποίηση

5. Να εκφράσετε τον προσδιορισμό της αιτίας στην πρόταση που ακολουθεί με όσους περισσότερους τρόπους μπορείτε:

Ο άνθρωπος αποφεύγει τη χρήση πλαστικών επειδή προστατεύει βιολογικά το περιβάλλον.

6. Να αντικαταστήσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις με ονοματικά σύνολα:

για ν’ αποκτήσει άλλον προσανατολισμό

αλλά το ότι θέλουν να ιδεολογικοποιήσουν την ανευθυνότητά τους ή να δικαιολογήσουν τα σφάλματά τους

είναι εγκληματικό ν’ αποστασιοποιούμε την επιστήμη από την ηθική ή να θεωρούμε την ηθική εμπόδιο στην εξέλιξη της επιστήμης

για να χρησιμοποιηθούν τα όργανά τους για μεταμοσχεύσεις

οι επιστήμονες δέχονται να παρασκευάσουν δηλητηριώδεις ουσίες

δε θα φταίει μόνο αυτός που τη χρησιμοποίησε αλλά και αυτός που την έφταιξε

δίνουν μέσα χωρίς να προσφέρουν σκοπό

πώς θα βγουν

7. Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων που ακολουθούν με λέξεις παράγωγες του ρήματος γράφω.

Κατόπιν της κακής διαγωγής που έδειξε και των αδικημάτων τα οποία θεωρήθηκε ότι διέπραξε, ο αρχηγός θεώρησε σκόπιμο να τον  ……………. Από το κόμμα. Ο ίδιος, επειδή ήταν και ………………. Στην εφημερίδα η αλήθεια, έκρινε ότι θα έπρεπε μέσω της στήλης του να απολογηθεί.

Στην τελευταία …………. Του πληθυσμού, βρέθηκε ότι οι έλληνες φτάνουν τα δέκα εκατομμύρια.

Τα αλάνθαστα γραπτά του αποδεικνύουν περίτρανα ότι είναι ……………., ενώ το γεγονός ότι όλα όσα γράφει είναι εξαιρετικά ευανάγνωστα και τέλεια γραμμένα καταδεικνύουν ότι είναι και …………………  .

Ένας πλανόδιος ……………………… μού έκανε μια καρικατούρα στο Λουξεμβούργο.

Η ……………………. Ενός βιβλίου δεν είναι εύκολη υπόθεση, όσο απλό κι αν το θεωρείς.

Ύστερα από την παρέλευση ορισμένου χρόνου, κάποια αδικήματα ……….

Οι παραστατικές ………….. του με έκαναν σχεδόν να δω κι εγώ με τη φαντασία μου τα πανέμορφα ………………….. τοπία τα οποία επισκέφτηκε.

Κάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την …………………… του …………………. .

Για να γραφτείς στη σχολή που πέρασες, θα απευθυνθείς στη …………και θα ρωτήσεις πότε αρχίζουν οι …………………. .

1. Τα ψευτοδιλήμματα των πολιτικών.

Η μετάθεση ευθυνών από τους πολιτικούς στο λαό.

Οι πολίτες είναι «χρήσιμοι» μόνο σε περιόδους κρίσεων.

Η εμπλοκή των επιστημόνων.

Οι επιστήμονες καλούνται να δώσουν κύρος σε κομματικές θέσεις.

Ο επιστήμονας πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος και όχι κομματικοποιημένος

Η επιστημονική αλήθεια μένει ανεπηρέαστη από κομματικές σκοπιμότητες.

Συχνά γίνεται αναφορά στην κρισιμότητα των καταστάσεων, εν ονόματι των οποίων καλείται ο λαός να αναλάβει τις ευθύνες του. Μεγαλύτερες είναι βέβαια οι ευθύνες που βαρύνουν τους επιστήμονες, οι οποίοι καλούνται με τη μαρτυρία τους να προσδώσουν κύρος σε κομματικές θέσεις, ώστε αυτές να αναχθούν σε αδιαμφισβήτητες αλήθειες. Θα πρέπει όμως οι επιστήμονες να έχουν υπόψη τους ότι ρόλος τους δεν είναι η νομιμοποίηση της εξουσίας και η εξαγορά αξιωμάτων με την άμβλυνση της ηθικής τους. Οι πολιτικοί θα τους ξεχάσουν, αφού κάνουν τη δουλειά τους και η «γη θα συνεχίσει», ευτυχώς «να κινείται» ανεξάρτητα από πολιτικούς εργοδότες και μιντιακούς μεσάζοντες.

2. Κατά καιρούς έχει υποστηριχθεί η πολιτική ουδετερότητα της επιστήμης, η άποψη δηλαδή, σύμφωνα με την οποία οι αξιολογικές κρίσεις, οι πολιτιστικές παραδόσεις και οι πολιτικές τοποθετήσεις δεν επηρεάζουν με κανένα τρόπο την επιστημονική γνώση. Λέγοντας ο συγγραφέας πως δεν είναι μέσα στο ρόλο των επιστημόνων η υπεράσπιση της κομματικής γραμμής, δεν υποστηρίζει την παραπάνω θέση. Άποψή του είναι πως ο επιστήμονας δεν επιτρέπεται να είναι δεμένος στο άρμα κάποιου κόμματος ή πολιτικού και να προσαρμόζει την επιστημονική του άποψη στα συμφέροντά του, περιμένοντας ίσως κάποια ανταλλάγματα. Αντίθετα, ο επιστήμονας έχει χρέος να θέτει τον εαυτό του στη υπηρεσία του συνόλου των πολιτών. Οφείλει να υποστηρίζει τις θέσεις του, να κάνει την αυτοκριτική του, να αναλαμβάνει την κοινωνική ευθύνη που του αναλογεί. Οι επιστήμονες πρέπει να είναι πολιτικοποιημένοι, όχι όμως κομματικοποιημένοι.

3. χειριστούμε (διλήμματα), ενώπιον (των ευθυνών) , καταπιεί (την επιστημονική άποψη), απαλλοτριώνουν (τις απόψεις τους)

Ο Γιάννης χειρίζεται με μεγάλη δεξιότητα τον ηλεκτρονικό υπολογιστή

Ο κατηγορούμενος στάθηκε μετανιωμένος ενώπιον των δικαστών.

Με μεγάλη δυσκολία κατάφερε να καταπιεί την κάψουλα του φαρμάκου.

Για την κατασκευή του δρόμου θα απαλλοτριώσουν αρκετά κτήματα.

4. αβεβαιότητα, χειραγώγηση, αποσιωπώντας, υπερφίαλα, κατάκτησης.

5. Ενδεικτικά σημεία όπου μπορούμε να εντοπίσουμε τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα:

·        Η δεύτερη παράγραφος ξεκινά με τη λέξη «αυτοί», που αναφέρεται στους πολιτικούς, οι οποίοι αναφέρονται στην πρώτη παράγραφο.

·        Στην τρίτη παράγραφο αναφέρεται «όλες αυτές οι ενοχοποιήσεις», φράση που συνοψίζει όσα αναφέρθηκαν στη δεύτερη παράγραφο

·        Επίσης με τις φράσεις όπως  «κατά τη γνώμη μου», με την οποία ξεκινά η έκτη παράγραφος, ή  «..ευτυχώς δεν συμπίπτει…» της τελευταίας παραγράφου ο συγγραφέας επισημαίνει και αποκαλύπτει τη θέση που παίρνει ο ίδιος στο θέμα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα σύνθετης δομής των προτάσεων.

Η τρίτη παράγραφος είναι όλη μια περίοδος και περιλαμβάνει μία κύρια πρόταση που διακόπτεται από μία δευτερεύουσα συμπερασματική και ακολουθείται από μία δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση:

Κύρια πρόταση : Όλες αυτές οι εκ του πονηρού ενοχοποιήσεις του λαού συμπίπτουν με περιόδους εκλογικών ή κομματικών κινδύνων.

Δευτ. συμπερασματική: ώστε αυτομάτως και αυτοδικαίως να απαλλάσσονται από τις ευθύνες τους οι πολιτικοί

Δευτ. αιτιολογική: καθώς στις ημέρες της ήρεμης διακυβέρνησης ουδείς ασχολείται με τη γνώμη των ενεργών (!) πολιτών.

Τέλος το ύφος του κειμένου παραμένει απλό, ώστε να γίνεται κατανοητό από το μέσο αναγνώστη παρά τις αρκετές λόγιες λέξεις: δοτά οφίτσια, λειτουργούν ως φερέφωνα, ορυμαγδό, επιστημονική δεοντολογία κλπ.

Παραγωγή λόγου

Το πλέον κοινότυπο είναι να λέγεται ότι η Επιστήμη είναι ηθικά ουδέτερη. Αυτό σημαίνει ότι από μόνη της δεν είναι ούτε θετική ούτε αρνητική. Ο τρόπος που θα τη χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος θα κρίνει και τη συμβολή της. Αν επιλεγεί χρήση προς όφελος του ανθρώπου, αποτιμάται θετικά η προσφορά της. Αν αντιθέτως, επιφέρει βλάβη και καταστροφές στο άτομο και τον πολιτισμό, τότε η επιστήμη, συλλήβδην, αποκηρύσσεται και το ανάθεμα πέφτει βαρύ στην πρόοδο και τα καμώματά της.

Ωστόσο, μπορούμε να αναζητήσουμε πτυχές τέτοιες που αποκαλύπτουν ότι η Επιστήμη και η Γνώση, γενικότερα, δεν  είναι άμοιρες ευθυνών. Επειδή μάλιστα, χρειάζεται να το προσωποποιήσουμε, θα αναφερόμαστε, εφεξής, στον επιστήμονα, στο όνομα του οποίου περιλαμβάνεται και η επιστημονική κοινότητα. Σε ένα πρώτο επίπεδο, λοιπόν, η ευθύνη είναι θετική. Ελέγχεται, δηλαδή για ό,τι κάνει. Πιο αναλυτικά, ο επιστήμονας επιλέγει το αντικείμενο της έρευνάς του, συνεπώς οφείλει ως γνώμονα να θέτει το συλλογικό συμφέρον. Όταν το προσωπικό οικονομικό όφελος, η ατομική προβολή, η ιδιοτέλεια, γενικά, μπαίνουν μπροστά, είναι ευχερέστερη η ανεντιμότητα σε σχέση με το πώς εκμεταλλευόμαστε την Επιστήμη.

Επιπλέον, όταν ο επιστήμονας, απορροφημένος από τον οίστρο του για γνώση και διάκριση, γίνεται πιόνι της κάθε λογής εξουσίας που θα τον χρησιμοποιήσει κατά το δοκούν, δεν μπορεί να απαλλαγεί από τη μομφή, στην περίπτωση που το έργο του δειχθεί φαύλο.

Στα αρνητικά περιλαμβάνεται, εξάλλου, όταν ο επιστήμονας, κατειλημμένος από επαγγελματική διαστροφή και υπερβάλλοντα ζήλο για πρωτοτυπία και αναζητώντας διέξοδο στη φαντασία και την αχαλίνωτη φιλοδοξία, υπακούει τυφλά στο δόγμα «η Επιστήμη για την Επιστήμη». Αυτή η αρχή είχε βέβαια νόημα τότε που ο σκοταδισμός και το κατεστημένο φίμωναν τη γνώση και την έρευνα και φοβερές διώξεις απειλούσαν τους φορείς των νέων ιδεών.

Χαρακτηριστικά αναφέρονται η Ιερή Εξέταση και η λογοκρισία, προσφιλείς μέθοδοι των απολυταρχικών καθεστώτων που ακόμη και σήμερα, σε Δημοκρατίες, βρίσκουν ήπιες εφαρμογές. Φανταστείτε όμως, στον αντίποδα, την Επιστήμη να είναι ασύδοτη. Σωρεία δεινών ελλοχεύουν. Ένα ιστορικό παράδειγμα δίνει το μέγεθος της τραγικότητας. Ο Χίτλερ έδωσε απόλυτη ελευθερία στον αρχίατρό του Μέγγελ να πειραματιστεί στο ανθρώπινο σώμα και τις αντιδράσεις του, χρησιμοποιώντας ως πειραματόζωα αιχμαλώτους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η θηριωδία αποκαλύφθηκε σε όλο το μεγαλείο της. Επειδή ο σκοπός του δεν ήταν η θεραπεία ασθενών, αλλά αυτή μόνη η δοκιμή, εκτός από αυτούς που φρικτά βασανίστηκαν πριν πεθάνουν, χιλιάδες απέμειναν ακρωτηριασμένοι και παραμορφωμένοι. Από μια τέτοια χρήση της επιστήμης ούτε η γνώση, ούτε ασφαλώς ο άνθρωπος προάγονται.

Τίθεται εύλογα λοιπόν το ζήτημα του προσωπικού χρέους του επιστήμονα. Αυτό είναι διττό, και θετικό και αρνητικό. Πιο συγκεκριμένα, εξάντας στον προσανατολισμό του πρέπει να είναι ο άνθρωπος, ο μικρός, καθημερινός άνθρωπος, το όφελος του οποίου πρέπει να υπηρετεί. Τα πραγματικά του προβλήματα οφείλει να αφουγκράζεται και σε αυτά να τον συντρέχει. Επιπλέον, άμεσα ή έμμεσα, χρειάζεται να καθιστά το λαό κοινωνό της Επιστήμης του. Αυτό σημαίνει να τον ενημερώνει για την πορεία της, να εκλαϊκεύει τα πορίσματά της, να ενημερώνει για τις θετικές δυνατότητες και τις παγίδες που περικλείει.

Από την άλλη όμως καλείται να τιθασεύσει όλες τις αρνητικές πλευρές του χαρακτήρα του και τις μικρότητες της καθημερινότητάς του. Καταρχήν, στο όνομα της αγάπης για την Επιστήμη και τον Πολιτισμό πρέπει να υποτάξει τη φιλοδοξία του για προσωπική προβολή. Συνακόλουθα, οφείλει να αρνηθεί τον παράνομο πλουτισμό και τα κάθε λογής αξιώματα, όταν αυτά έχουν ως τίμημα την ελευθερία της έκφρασης ή τη συγκάλυψη ευθυνών της πολιτικής ή οικονομικής εξουσίας. Απόρροια αυτών είναι να αρνηθεί να θέσει τη γνώση και τις δεξιότητές του σε εφαρμογές που προσκρούουν στις αρχές του και προσβάλλουν το επιστημονικό του κύρος και ήθος.

Από τα παραπάνω, δε συνάγεται ότι ο επιστήμονας είναι κοινωνικά αμέτοχος. Τουναντίον, είναι συμμέτοχος αφού με άγρυπνο μάτι στα κοινωνικά δρώμενα πρέπει να προστατεύει την επιστήμη του και τον άνθρωπο από όσους επίδοξους αποσκοπούν να τον χειραγωγήσουν.

Εύστοχα, άλλωστε, είχαν επισημάνει οι πρόγονοί μας ότι «Πάσα Επιστήμη, χωριζομένης αρετής, πανουργία ου σοφία φαίνεται».

Γλωσσικές ασκήσεις

1. απλό= λιτό, απέριττο, εύκολο

τραγική= δυσάρεστη, βίαια, θλιβερή

τέλεια= άρτια, άψογη, εντελής, ολοκληρωμένη, πλήρης, ιδεώδης, πρότυπη

φανταστικό= πλασματικό, υποθετικό, εξωπραγματικό, χιμαιρικό, ουτοπικό

τεχνητός= φτιαχτός, κατασκευασμένος, ψεύτικος

2. Α. Μια υπερτέλεια συσκευή για γρήγορο βράσιμο αυγών κατασκευάστηκε από έναν εφευρέτη. Καταστράφηκε από τον ίδιο όμως, επειδή θα μπορούσε μνα χρησιμοποιηθεί από κάποιον για το βράσιμο παιδιών. Το περιστατικό δεν είναι τόσο φανταστικό. Θ’ αναφερθούν πραγματικά γεγονότα: οι μηχανές των αυτοκινήτων, που κυκλοφορούσαν στη Ρώμη, σταμάτησαν από τον Μαρκόνι. Τεχνητός σεισμός δημιουργήθηκε από τον Τέσλα. Τα μυστικά τους όμως δεν αποκαλύφθηκαν από τους ίδιους. Πλήθος σημειώσεών του, που αναφέρονταν στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, καταστράφηκε από τον Αϊστάιν, λίγο πριν πεθάνει, επειδή ήταν ακόμη η ανθρωπότητα ηθικά ανώριμη, για να δεχτεί και να χρησιμοποιήσει προς το συμφέρον της αυτές τις γνώσεις.

Β. Είναι εγκληματικό να αποστασιοποιείται η επιστήμη από την ηθική ή να θεωρείται η ηθική εμπόδιο στην εξέλιξη της επιστήμης.

3. Α. Όταν χρησιμοποιούν τα έμβρυα από τις εκτρώσεις για την Παρασκευή καλλυντικών, όταν πουλάνε και θυσιάζουν τα παιδιά του Τρίτου Κόσμου, για να χρησιμοποιήσουν τα όργανά τους για μεταμοσχεύσεις στα μεγάλα ιατρικά κέντρα, όταν οι επιστήμονες δέχονται (συναινούν) να παρασκευάσουν δηλητηριώδεις ουσίες που (τις οποίες) προβάλλουν ως φαρμακευτικές..

Β. Κάποτε θα συντρίψουν το αεροσκάφος στους βράχους της παραφροσύνης.

4. Η προσπάθεια να ιδεολογικοποιήσεις την υπεξαίρεση που έκανες, λέγοντας πως όσα καρπώθηκες ο ίδιος προέρχονταν από ξέπλυμα βρώμικου χρήματος είναι δικαιολογίες πρώτα για τον εαυτό σου και ύστερα για όλους τους άλλους.

Από τη στιγμή που πέθανε ο πατέρας του επωμίστηκε όχι μόνο τα οικονομικά βάρη της δικής του οικογένειας, αλλά κι αυτά της οικογένειας του θείου του, διότι κι αυτός δεν υπήρχε πια……

Αποφάσισα να αποστασιοποιηθώ στο εξής από όλους εσάς, διότι όσο είμαι τόσο δεμένος μαζί σας, τόσο περισσότερο αγωνιώ, γεγονός το οποίο θεωρώ εξαιρετικά ψυχοφθόρο.

Ο ηθικός αποχρωματισμός των γιατρών θα τους διευκολύνει να προβούν σε οποιαδήποτε ενέργεια, από την ευθανασία έως την κλωνοποίηση, αφού αποκλειστικός σκοπός τους θα είναι πλέον η «πρόοδος» της επιστήμης και το προσωπικό όφελος.

Η αποενοχοποίηση του υπόπτου φαρμάκου ήρθε ύστερα από πειράματα χρόνων σε ζώα και ανθρώπους, τα οποία έδειξαν ότι δεν προκαλεί η χρήση του καμία παρενέργεια.

5. Ο άνθρωπος αποφεύγει τη χρήση πλαστικών καθώς προστατεύει βιολογικά το περιβάλλον.

Ο άνθρωπος αποφεύγει τη χρήση πλαστικών αφού προστατεύει βιολογικά το περιβάλλον

Ο άνθρωπος αποφεύγει τη χρήση πλαστικών εφόσον προστατεύει βιολογικά το περιβάλλον

Ο άνθρωπος αποφεύγει τη χρήση πλαστικών προστατεύοντας βιολογικά το περιβάλλον

Ο άνθρωπος προστατεύει βιολογικά το περιβάλλον, και γι’ αυτό αποφεύγει τη χρήση πλαστικών

 6

·        για ν’ αποκτήσει άλλον προσανατολισμό= με σκοπό τη απόκτηση άλλου προσανατολισμού

·        αλλά το ότι θέλουν να ιδεολογικοποιήσουν την ανευθυνότητά τους ή να δικαιολογήσουν τα σφάλματά τους= αλλά θέλουν την ιδεολογικοποίηση της ανευθυνότητάς τους ή τη δικαιολόγηση των σφαλμάτων τους.

·        είναι εγκληματικό ν’ αποστασιοποιούμε την επιστήμη από την ηθική ή να θεωρούμε την ηθική εμπόδιο στην εξέλιξη της επιστήμης= είναι εγκληματική η αποστασιοποίηση της επιστήμης από την ηθική ή η θεώρηση της ηθικής ως εμπόδιο στην εξέλιξη της επιστήμης

·        για να χρησιμοποιηθούν τα όργανά τους για μεταμοσχεύσεις= με σκοπό τη χρησιμοποίηση των οργάνων τους για μεταμοσχεύσεις

·        οι επιστήμονες δέχονται να παρασκευάσουν δηλητηριώδεις ουσίες= οι επιστήμονες δέχονται την Παρασκευή δηλητηριωδών ουσιών

·        δε θα φταίει μόνο αυτός που τη χρησιμοποίησε αλλά και αυτός που την έφταιξε= δεν φταίει μόνο ο χρήστης αλλά και ο κατασκευαστής

·        δίνουν μέσα χωρίς να προσφέρουν σκοπό = δίνουν μέσα χωρίς την προσφορά σκοπού

·        πώς θα βγουν = τον τρόπο εξόδου

7. Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων που ακολουθούν με λέξεις παράγωγες του ρήματος γράφω.

Κατόπιν της κακής διαγωγής που έδειξε και των αδικημάτων τα οποία θεωρήθηκε ότι διέπραξε, ο αρχηγός θεώρησε σκόπιμο να τον διαγράψει από το κόμμα. Ο ίδιος, επειδή ήταν και αρθρογράφος στην εφημερίδα η αλήθεια,      έκρινε ότι θα έπρεπε μέσω της στήλης του να απολογηθεί.

Στην τελευταία απογραφή του πληθυσμού, βρέθηκε ότι οι έλληνες φτάνουν τα δέκα εκατομμύρια.

Τα αλάνθαστα γραπτά του αποδεικνύουν περίτρανα ότι είναι ορθογράφος, ενώ το γεγονός ότι όλα όσα γράφει είναι εξαιρετικά ευανάγνωστα και τέλεια γραμμένα καταδεικνύουν ότι είναι και καλλιγράφος  .

Ένας πλανόδιος ζωγράφος μού έκανε μια καρικατούρα στο Λουξεμβούργο.

Η  συγγραφή ενός βιβλίου δεν είναι εύκολη υπόθεση, όσο απλό κι αν το θεωρείς.

Ύστερα από την παρέλευση ορισμένου χρόνου, κάποια αδικήματα παραγράφονται.

Οι παραστατικές περιγραφές του με έκαναν σχεδόν να δω κι εγώ με τη φαντασία μου τα πανέμορφα γραφικά  τοπία τα οποία επισκέφτηκε.

Κάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα .

Για να γραφτείς στη σχολή που πέρασες, θα απευθυνθείς στη γραμματεία και θα ρωτήσεις πότε αρχίζουν οι εγγραφές.