"Eιρήνη-πόλεμος"(Πανελλήνιες"7")

Σημασία της ειρήνης

¨ Επικρατεί κοινωνική γαλήνη, φιλία, συνεργασία, αλληλεγγύη.

¨ Διασφαλίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ελευθερία, η δημοκρατία.

¨ Προωθείται η πνευματική ανάπτυξη, οι Τέχνες και γενικά ο Πολιτισμός.

¨ Προωθούνται οικονομικές δραστηριότητες, που αφορούν ειρηνικούς σκοπούς (ανάπτυξη γεωργίας, εμπορίου, τουρισμού κλπ) → αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου.

¨ Εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις για επαγγελματική πρόοδο του ατόμου, ενασχόληση με την πνευματική του πρόοδο και ψυχική καλλιέργεια- βίωση καταστάσεων που δηλώνουν σεβασμό σε θεμελιώδεις ανθρώπινες αξίες.

¨ Παρέχεται η δυνατότητα προγραμματισμού των ατομικών ενεργειών και εκπόνησης σχεδίων.

¨ Διευκολύνεται η επικοινωνία των λαών και των πολιτισμών (συνεργασία, διάλογος) → επίλυση των πανανθρώπινων προβλημάτων.

Συνέπειες του πολέμου.

¨ Καταστρέφει και αφανίζει τις ανθρώπινες υπάρξεις.

¨ Εξαχρειώνει τα ήθη, αποθηριώνει τον άνθρωπο (κυριαρχεί το ένστικτο της επιβίωσης).

¨ Δημιουργεί φόβο, άγχος, ανασφάλεια.

¨ Καταστρέφει οικονομικά τις χώρες, καθώς το μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού μιας χώρας διατίθεται για πολεμικούς εξοπλισμούς, περιορίζοντας έτσι τη δυνατότητα εκτέλεσης ειρηνικών έργων (νοσοκομεία, σχολεία, δρόμοι, κοινωνικές παροχές).

¨ Οπισθοδρομεί ο πολιτισμός, αναστέλλεται η πρόοδος.

¨ Καταστρέφεται η φύση (χημικά όπλα, πυρηνικές δοκιμές, απόβλητα κλπ).

¨ Καταστρέφεται η πολιτιστική κληρονομιά ενός τόπου.

¨ Επιφέρει γεωγραφικές, πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις.

¨ Επικρατεί το παράλογο, η ισχύς του δυνατού.

Παράγοντες που καθιστούν την ειρήνη επισφαλή

¨ Παραλογισμός της εποχής.

¨ Ηθικός ξεπεσμός.

¨ Ανταγωνισμός κρατών (οικονομική- ενεργειακή κρίση) → εδαφικές διεκδικήσεις για εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών, νέες αγορές, προώθηση προϊόντων.

¨ Πολεμικές βιομηχανίες.

¨ Επεκτατική πολιτική ορισμένων κρατών.

¨ Πολιτικοί λόγοι (ηγέτες που αποβλέπουν στην ικανοποίηση προσωπικών φιλοδοξιών ή στον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης από εσωτερικά κοινωνικά προβλήματα).

¨ Φανατισμός – εθνικισμός.

¨ Ανακατατάξεις στο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό (κατάρρευση καθεστώτων, διάλυση κρατών).

Τρόποι προάσπισης του αγαθού της ειρήνης

¨ Υιοθέτηση του διαλόγου για την επίλυση των διαφορών.

¨ Ενεργοποίηση των πολιτών συμμετοχή σε φιλειρηνικά κινήματα → μέσο πίεσης προς τις κυβερνήσεις.

¨ Παιδεία που θα δίνει έμφαση στις ανθρωπιστικές αξίες που επιτρέπει την εφαρμογή των αρχών της δικαιοσύνης, της ισότητας, της ευνομίας και της συναδέλφωσης των λαών.

¨ Περιορισμός των πολεμικών εξοπλισμών.

¨ Αποφασιστική δράση του ΟΗΕ για ειρηνική διευθέτηση των αντιθέσεων.

¨ Πνευματικοί άνθρωποι: να στιγματίζουν τις βιαιότητες, να ενισχύουν τον αγώνα για δικαιοσύνη, να αφυπνίζουν και να δραστηριοποιούν την κοινή γνώμη.

¨ Σωστή λειτουργία των ΜΜΕ: να φέρουν σε επαφή τους λαούς και να καταδικάσουν τις άγονες αντιπαραθέσεις. Μπορούν να διαμορφώσουν μια νέα παγκόσμια κοινή γνώμη εναντίον του πολέμου.

¨ Ενίσχυση των συμμαχιών στο πλαίσιο της αλληλεγγύης και της γνήσιας συνεργασίας.

¨ Ανάπτυξη διεθνών σχέσεων σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο (τέχνη, αθλητισμός…..)

ΑΞΙΑ – ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΕΙΡΗΝΗΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΛΑΟ

Η ειρήνη (από το ρήμα είρω= ενώνω) εκφράζει την ενότητα, τη συμφιλίωση των ανθρώπων, τη θέλησή τους για επικράτηση ενός τρόπου ζωής απαλλαγμένου από τις αντιπαλότητες στο επίπεδο της καθημερινότητας αλλά και από τις συγκρούσεις ανάμεσα στα έθνη. Εκφράζει, δηλαδή, μια κατάσταση ηρεμίας, τάξης και ασφάλειας, μια αρμονική σχέση και συνύπαρξη ατόμων ή λαών, που προϋποθέτει υψηλό βαθμό αυτοσυνειδησίας και κατάλληλη παιδεία.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Το καθεστώς της ειρήνης εξυψώνει τον άνθρωπο και δίνει τη δυνατότητα για ομόνοια και συνεργασία και πράγματι, είναι γεγονός ότι η κατοχύρωση της εύρυθμης λειτουργίας των κοινωνικών θεσμών, η ενσυνείδητη πειθαρχία στους νόμους που θεμελιώνουν τον αμοιβαίο σεβασμό και η ενίσχυση του διαλόγου μπορούν να διασφαλιστούν μόνο σε ειρηνικό κλίμα.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Όταν η ειρήνη είναι εδραιωμένη, δημιουργείται αίσθηση ασφάλειας και αυτοπεποίθησης στο λαό, ο οποίος, απαλλαγμένος από φόβους και απειλές, περιορίζει το άγχος του και στρέφεται στο μεγαλείο της δημιουργικής ζωής, αγωνιζόμενος με θάρρος και δύναμη για ένα καλύτερο μέλλον.

ΗΘΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Η ειρήνη είναι συνδεδεμένη με το ήθος, με τον αληθινό σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια. Αντίθετα, σε καιρό πολέμου, ο άνθρωπος απελευθερώνει τα κατώτερα ένστικτα του, χάνει το μέτρο και αποκτηνώνεται.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Η πνευματική καχεξία και η ρηχότητα του σημερινού ανθρώπου μπορούν ν’ αντισταθμιστούν από τις δυνατότητες που προσφέρει η ειρήνη για άνθηση των γραμμάτων και των τεχνών, που εξευγενίζουν τον άνθρωπο. Αντίθετα ο πόλεμος είναι εκείνος που συνδέεται συνήθως με φαινόμενα παραπληροφόρησης, προπαγάνδας, φανατισμού και χειραγώγησης.

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Η ειρήνη σημαίνει πρόσφορο έδαφος για σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ ο πόλεμος συνεπάγεται συχνά ρατσισμό και ασύδοτες ενέργειες σε βάρος των άλλων. Επίσης, η ειρήνη αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη διασφάλιση της δημοκρατίας, γιατί η τελευταία προϋποθέτει ευνομία και ελευθερία στους πολίτες για συμμετοχή στα κοινά και διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Αντίθετα, ο πόλεμος συχνά στην ιστορία έχει άμεσα συνδεθεί με τα ολοκληρωτικά καθεστώτα και τα συμφέροντά τους.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Η οικονομική ανάπτυξη και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου πραγματοποιούνται ευκολότερα σε καθεστώς ομαλότητας, αφού οι πολίτες με υψηλή επαγγελματική συνείδηση, δίχως άγχος και φοβίες εργάζονται δημιουργικά αυξάνοντας την παραγωγικότητα της χώρας. Αντίθετα, σε περίοδο πολέμου, ο λαός δεν είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί γόνιμα τους φυσικούς πόρους, γιατί το περιβάλλον καταστρέφεται και, γενικότερα, παρατηρείται οικονομική δυσπραγία, εφόσον τεράστια κονδύλια προορίζονται για την ικανοποίηση επιθετικών ή αμυντικών σκοπών και όχι για σημαντικούς κλάδους παραγωγής.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Όταν υπάρχει ειρήνη και ενδιαφέρον για τη διαφύλαξή της, τα επιστημονικά- τεχνολογικά επιτεύγματα προορίζονται ευκολότερα για το καλό του ανθρώπου και όχι για την εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων, όπως συμβαίνει στον πόλεμο, δίνεται ώθηση στους πνευματικούς ανθρώπους να οραματιστούν, να δημιουργήσουν και να επηρεάσουν το κοινωνικό σύνολο, ενισχύοντας τη γλώσσα, τις παραδόσεις κλπ. Που δίνουν ξεχωριστό χρώμα και ουσία στη ζωή. Αυτά σχεδόν εκλείπουν με την επικράτηση των πολέμων, γιατί κυρίαρχος στόχος γίνεται ο επεκτατισμός σ’ όλες τις μορφές και η προώθηση των συμφερόντων των ισχυρών.

ΕΘΝΙΚΟΣ/ ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

Τέλος, οι πόλεμοι προκαλούν θηριωδίες, απελευθερώνουν ορμέμφυτα και πάθη, ενώ η ειρήνη επιτρέπει την ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων, τη συνεργασία και συναδέλφωση των λαών για την καταπολέμηση διεθνών προβλημάτων, όπως η πείνα στον Τρίτο κόσμο, το οικολογικό πρόβλημα, ο ρατσισμός κλπ.

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΕΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ

(Αίτια προσέγγισης των λαών στις μέρες μας)

1. Ορόσημο στάθηκε το τέλος του ψυχρού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Σοβ. Ένωσης και των κρατών που αυτές είχαν στην επιρροή τους. Επρόκειτο ουσιαστικά για δυο εντελώς αντίθετους κόσμους ως προς την κοινωνικοπολιτική ιδεολογία, την οικονομική τακτική και τη γενικότερη αντίληψη για τη ζωή.

2. Αξιοσημείωτη είναι η επικράτηση δημοκρατικών πολιτευμάτων που κατοχυρώνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και δίνουν νέα ώθηση στις σχέσεις των λαών.

3. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, την εξέλιξη των ΜΜΕ και των μέσων μεταφοράς κι επικοινωνίας κονιορτοποιήθηκαν οι αποστάσεις και πραγματοποιήθηκε προσέγγιση των λαών (διεθνοποίηση φαινομένων και προβλημάτων).

4. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου οδήγησε στη μεγάλη αύξηση των αναγκών. Κανένας λαός δεν μπορεί να είναι αυτάρκης. Επικρατεί, λοιπόν, οικονομική αλληλεξάρτηση, που μορφοποιείται μέσω της διεθνοποίησης της αγοράς, της σταδιακής απελευθέρωσης του εμπορίου καθώς και της δημιουργίας συνασπισμών οικονομικού χαρακτήρα (μεγαλύτερη η συνεργασία των λαών).

5. Στο χώρο της επιστήμης, λόγω της ειδίκευσης, καθίσταται αναγκαία η συνεργασία μεταξύ των επιστημόνων, άρα και των κρατών.

6. Εμφανίζονται παγκόσμια προβλήματα, όπως το ενεργειακό, το οικολογικό, ο υπερπληθυσμός, το πρόβλημα των εξοπλισμών, που καθιστούν αναγκαία τη συνεργασία των λαών για την από κοινού επίλυσή τους.

7. Υπάρχει η τρομακτική εμπειρία των δυο προηγούμενων Παγκοσμίων πολέμων που ευαισθητοποιεί τους λαούς υπέρ της ειρήνης.

8. Οι φοβεροί εξοπλισμοί (πυρηνικά, χημικά, βιολογικά όπλα) που έχουν στη διάθεσή τους τα υπεραναπτυγμένα κράτη και μέσω των οποίων, ανά πάσα στιγμή, μπορεί ν’ αφανιστεί ολόκληρος ο πλανήτης, καθιστούν αναγκαία την ειρήνη και τη συνεργασία.

9. Η ένταξη σε διακρατικούς συνασπισμούς (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση, ΝΑΤΟ), με κοινά συμφέροντα και κοινές προοπτικές αποτελεί πρόσφορο έδαφος για καλές σχέσεις μεταξύ των λαών στις μέρες μας.

10. Σημαντικά επιδρά και η προσπάθεια ευαισθητοποίησης από τους διεθνείς οργανισμούς (π.χ. ΟΗΕ, UNICEF, UNESCO) που αγωνίζονται για την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΔΙΑΣΠΑΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ

(Αίτια- καταστάσεις που απειλούν την ειρήνη στις μέρες μας)

1. Διαμόρφωση καινούργιου σκηνικού, δημιουργία τριών οικονομικών αξόνων-πόλων: ΗΠΑ-Ευρωπαϊκή Ένωση-Ιαπωνία.

2. Οικονομικός ανταγωνισμός: μάχη για την τεχνολογική κυριαρχία, έλεγχος πλουτοπαραγωγικών κέντρων, συμφέροντα πολυεθνικών εταιρειών.

3. Πολιτιστικός επεκτατισμός: οι αναπτυγμένες χώρες με τα μέσα που διαθέτουν επιχειρούν τη διείσδυση και την επιβολή της κουλτούρας τους στις αναπτυσσόμενες χώρες, για να εξυπηρετήσουν πίσω απ’ αυτήν οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της τέχνης, των προϊόντων κλπ.

4. Πολιτικοστρατιωτικός ανταγωνισμός: προσπάθεια πολιτικής επιβολής και έλεγχος στρατηγικών κέντρων με στόχο την εξασφάλιση ζωτικού χώρου.

5. Αναβίωση του εθνικισμού και του θρησκευτικού φανατισμού.

6. Στείρα τεχνοκρατική αντίληψη, δηλαδή αντίληψη ότι μόνο η τεχνολογία φέρνει ευτυχία, αντίληψη που εγκλωβίζει τα έθνη σε ανθενωτικές ενέργειες.

7. Υλιστικό – καταναλωτικό πνεύμα της εποχής, που θεοποιεί το κέρδος και έτσι ενισχύει τη διάσταση μεταξύ των κρατών.

8. Έλλειψη ανθρωπιστικού πνεύματος- κρίση αξιών και ιδεολογική σύγχυση, που ενισχύει τις επεκτατικές βλέψεις.

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

¨ Εξυπηρέτηση πολιτικών συμφερόντων, επεκτατικές βλέψεις.

¨ Οικονομικά συμφέροντα, εύρεση νέων φυσικών πόρων ή αγορών.

¨ Ολοκληρωτικά καθεστώτα-Μεγαλοϊδεατισμός.

¨ Εδαφικές διεκδικήσεις- ιστορικά προηγούμενα μεταξύ γειτονικών κρατών.

¨ Χαμηλό πνευματικό επίπεδο- εύκολος ο φανατισμός του κόσμου- δεκτικότητα στη φιλοπολεμική προπαγάνδα.

¨ Ρατσισμός, θρησκευτικός φανατισμός, εθνικισμός.

¨ Αγώνας για υψηλά ιδανικά, π.χ. εθνική ανεξαρτησία, δημοκρατία κλπ. (εθνικοαπελευθερωτικοί πόλεμοι).

¨ Αδικίες, ανισότητες → εμφύλιες διαμάχες.

ΤΡΟΠΟΙ- ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

¨ Πολιτικοί ηγέτες-κράτη: θέση του οικουμενικού καλού πάνω από το στενά εννοούμενο εθνικό συμφέρον, περιορισμός των επεκτατικών βλέψεων, διατήρηση ισοτιμίας των λαών, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των συνασπισμών, αλλά και έξω απ’ αυτούς, διαφύλαξη αρχής προαίρεσης και ελευθερίας των κρατών, γόνιμος πολιτικός διάλογος και όχι παρασκηνιακές διευθετήσεις και μυστική διπλωματία.

¨ Πνευματικοί άνθρωποι: Αποτελούν τους φωτοδότες, γιατί με το κύρος και την ιδιαίτερη παιδεία τους, μπορούν να μεταγγίσουν τα ιδεώδη της ειρήνης και της συναδέλφωσης, είτε μέσα από το έργο τους είτε από τη συμμετοχή τους σε πολιτικοκοινωνικές οργανώσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ειδικά για τους επιστήμονες χρειάζεται να σημειωθεί ότι η ειδική τους γνώση δεν πρέπει να λειτουργεί ως αυτοσκοπός, αλλά να διέπεται από ηθική πρόθεση για το πανανθρώπινο καλό.

¨ Διεθνείς οργανισμοί: Πάγιος στόχος τους πρέπει να είναι η αδέκαστη εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου, χωρίς να εξυπηρετούνται σκοπιμότητες, που δημιουργούν ένα κλίμα υποκρισίας και υπονομεύουν την παγκόσμια ασφάλεια.

¨ ΜΜΕ: Λόγω της τεράστιας εμβέλειας που διαθέτουν, είναι σε θέση ν’ αποτελέσουν το δίαυλο επικοινωνίας και αλληλοκατανόησης των λαών, στηλιτεύοντας τις στείρες διαμάχες και αποφεύγοντας τα ίδια- μέσα από κώδικες επαγγελματικής δεοντολογίας –την παραπληροφόρηση και τη μονόπλευρη ενημέρωση.

¨ Θρησκεία: Κάθε θρησκεία με τους κώδικες ηθικής που εκφράζονται μέσα σ’ αυτήν, οφείλει να μεταλαμπαδεύσει αγνά πρότυπα και να οδηγήσει τους ανθρώπους και τους λαούς στη βίωση της ουσιαστικής ζωής, μακριά από διχασμούς και ανούσιες συγκρούσεις.

¨ Τέχνη: Η συγκίνηση που αισθάνονται από κοινού οι άνθρωποι μπροστά στα έργα τέχνης εξευγενίζει τα ήθη, καλλιεργεί την ομαδικότητα και τους απογειώνει προς τη δημιουργική συμπόρευση. Χωρίς στράτευση και υποδούλωση σε ιδεολογικά και κρατικά συμφέροντα, μπορεί να εμφυσήσει την αγάπη για το συνάνθρωπο και την ανιδιοτελή φιλία των λαών, στοιχεία απαραίτητα για την αποφυγή των διενέξεων ανάμεσα στους λαούς.

¨ Αθλητισμός: Το αθλητικό ιδεώδες, με την κατίσχυση της ευγενούς άμιλλας, τον κοινό αγώνα για τη νίκη και τον ενοποιητικό του χαρακτήρα, χρειάζεται όσο ποτέ άλλοτε προκειμένου να κυριαρχήσει ο αλληλοσεβασμός μεταξύ των λαών και να επισφραγιστεί η αντίληψη της ειρηνικής τους συνύπαρξης. Όταν δεν υπεισέρχονται πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα στο χώρο του αθλητισμού, πράγματι αποτελεί «σανίδα σωτηρίας» και χώρο συνένωσης.

¨ Παιδεία: Η καλλιέργεια μιας ανθρωποκεντρικής παιδείας με άξονα το διάλογο και το διεθνισμό αποτελεί την πιο ισχυρή λύση στο πρόβλημα της ειρήνης, γιατί απελευθερώνει το πνεύμα, ωριμάζει τη σκέψη του σύγχρονου ανθρώπου και εξοβελίζει τις αναχρονιστικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις που, όπως είναι λογικό, αποδυναμώνουν τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου. Ειδικά οι δάσκαλοι είναι ανάγκη να μεταδώσουν υποδείγματα ζωής και να εμφυσήσουν το ιδανικό της ειρήνης στη νέα γενιά.

¨ Νέοι: Αυτοί αποτελούν την ελπίδα για το αύριο. Με την καινοτομία, την πίστη σε ιδανικά επιδιώκουν ένα κόσμο στον οποίο δεν θα επικρατεί το άδικο και το μίσος. Χρειάζονται, όμως, τη στήριξη της οικογένειας, η οποία μέσα από τα κατάλληλα πνευματικά και ηθικά ερεθίσματα μπορεί να καλλιεργήσει γνήσιες αξίες ζωής, που αποτελούν το φάρο της ανθρωπιάς και τον καταλύτη της ειρήνης.

Πόλεμος και ειρήνη

Ερώτημα βασικό: Αφού όλοι είναι υπέρ της ειρήνης τότε πώς γίνονται οι πόλεμοι; Πολύ απλό: Για τους πολέμους φταίνε πάντοτε οι άλλοι. Ουδέποτε στην Ιστορία υπήρξε ομολογία μιας πλευράς ότι φταίει εκείνη. (Παρά μόνο ίσως εκ των υστέρων και μέσα από τα – σφιγμένα- δόντια).

Ο μόνος λοιπόν τρόπος να κάνουμε κάτι ουσιαστικό για την ειρήνη είναι να γίνουμε «οι άλλοι». Να μπούμε δηλαδή στη θέση των άλλων, των πιθανών ή πραγματικών αντιπάλων και να καταλάβουμε τι τους κινεί.

Η πράξη αυτή αποτελεί και την αρχή κάθε ηθικής σκέψης. Όσο ο άνθρωπος αναγνωρίζει μόνο τον εαυτό του, όσο ο άλλος δεν υπάρχει σαν μειωμένη παρουσία, όχι σαν ίση- τότε δεν υφίσταται ηθική.

Το να μπαίνεις στη θέση του άλλου είναι η κίνηση που εκφράζεται στις διασημότερες ηθικές παραινέσεις. Από τις παλιές: «Ο συ μισείς ετέρω μη ποιήσης», «αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν», μέχρι τις νεότερες, όπως την «κατηγορική προσταγή» του Κάντ: «Πράττε έτσι ώστε η αρχή που διέπει την πράξη σου να μπορεί να γίνει νόμος για όλους», και την κοινότυπη φράση; «η ελευθερία του ενός σταματάει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου».

Και καλά όταν ο άλλος είναι πλησίον, είναι κοντά. Όταν όμως βρίσκεται από την άλλη πλευρά των συνόρων, όταν σε απειλεί (ή νιώθεις πως σε απειλεί) πώς να μπεις στη θέση του; Δύσκολο πολύ. Όμως όχι αδύνατο. Και απόλυτα αναγκαίο. Μόνον έτσι θα υπάρξει ελπίδα για την ειρήνη. Διότι μόνον έτσι μπορεί να υπάρξει πραγματικός διάλογος- και όχι παράλληλοι μονότονοι μονόλογοι.

Ένας Σέρβος συγγραφέας είπε, πριν από λίγο καιρό, μια πολύ σημαντική φράση: «Σε εποχές αντιπαράθεσης, ο ρόλος του διανοούμενου είναι να γίνεται συνήγορος των αντιπάλων». Δηλαδή να μπαίνει στη θέση τους. Να προσπαθεί να καταλάβει τα προβλήματά τους, να νιώσει τις ανάγκες τους, να αποδεχθεί τα επιχειρήματά τους- και να τα παρουσιάσει όλα στη δική του πλευρά.

Κινδυνεύει, βέβαια, οι πιο φανατικοί από τους δικούς του να τον αποκαλέσουν προδότη. Δεν είναι πολύ βολικός ο ρόλος του πραγματικά ελεύθερου διανοούμενου (εκτός αν ανήκει στους κρατικοδίαιτους, ή στους κομματικούς τσανακοφλείφτες). Αλλά, σε περιόδους κρίσης, ο ψύχραιμος, αντικειμενικός και αμερόληπτος στοχαστής είναι μεγάλη ευλογία για έναν λαό. Μακάρι να υπάρχουν τέτοιοι, σε όλα τα στρατόπεδα, και να εισακούονται. Διότι, από την άλλη πλευρά, υπάρχουν οι πολιτικοί. Αυτοί που τελικά δημιουργούν τους πολέμους. Που για να στεριώσουν την εξουσία τους, να διευρύνουν την εκλογική πελατεία τους, να στιλβώσουν τη δημόσια εικόνα τους, διαγωνίζονται σε δημοκοπία, λαϊκισμό, και φανατισμό. Που πουλάνε πραμάτεια φτηνή αλλά πάντα ευπρόσδεκτη σε λαούς στερημένους: πατριδοκαπηλία, σοβινισμό, εθνικισμό.

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αντίθεση από αυτήν ανάμεσα στον πολιτικό και τον διανοούμενο. Από τη μια μεριά η ρητορεία, το συναίσθημα, το πάθος, η φόρτιση. Από την άλλη η ψύχραιμη ανάλυση, η γνώση, ο ορθός λόγος.

Κανένας πόλεμος δεν έγινε από λογική. Όλοι ξεκινούν από το συναίσθημα. Όπως και οι καυγάδες. Δύο άνθρωποι κυριαρχημένοι από τον ορθό λόγο δεν θα έπαιζαν ποτέ ξύλο. Λογικά, ένας πόλεμος δεν συμφέρει κανέναν- ούτε καν τον νικητή. Κάθε πολεμική σύρραξη γίνεται παρά τον λόγον- είναι παράλογη.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

1. α)Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (80-100 λέξεις).

β)Ποια η διαφορά μεταξύ του διανοούμενου και του πολιτικού, σύμφωνα με τον συντάκτη;

γ)Πώς εννοεί ο συντάκτης τη θέση του «να μπούμε στη θέση των άλλων»;

2. Αφού διαβάσετε το κείμενο της Πιτσούλη («Οι θανατοναύτες», Ταχυδρόμος, 13-5-2000) να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:

Όταν ο Οδυσσέας επισκέπτεται ζωντανός τον Άδη, η ψυχή της μητέρας του, της Αντίκλειας, δεν τον γνωρίζει γιατί βρίσκεται σε κατάσταση αμνησίας, όπως και οι ψυχές των υπολοίπων. Αλλά ο Οδυσσέας γνωρίζει το «αντίδοτο» και έτσι προσφέρει το αίμα της θυσίας για να πιουν οι ψυχές και να βγουν από τη ληθαργική τους κατάσταση. Αλλά το αίμα, κατά τον Εμπεδοκλή, αποτελεί το όργανο της συνείδησης. Μόνο μέσα από το άνοιγμα της συνείδησης μπορούν, λοιπόν, να ξυπνήσουν οι ζωντανοί-νεκροί. Για τους θανατοναύτες αυτό συμβαίνει αυτόματα. Η συνείδησή τους διευρύνεται μέσω του πρόσκαιρου θανάτου τους. Στα αρχαία μυστήρια ο μυητικός θάνατος, που είναι η συμβολική κατάβαση στον Άδη, χρησιμεύει για την αφύπνιση της συνείδησης και την κατάκτηση της αθανασίας. Ή ακριβέστερα, για την κατάκτηση της επίγνωσης της αθανασίας. Μερικοί το κατακτούν αυτό μόνο με τη δεινότητα του νου τους, όπως ο Νίκος Καζαντζάκης που γράφει: «Ε, θάνατε, δεν σε φοβούμαι! Ένα μουλάρι είσαι, θα σε καβαλικέψω να με πας στον θεό!»

α) Να βρείτε τους τρόπους ανάπτυξης του κειμένου.

β) Να βρείτε τους τρόπους και τα μέσα πειθούς του αποσπάσματος.

γ) Να δώσετε έναν τίτλο στο απόσπασμα.

δ) Νομίζετε ότι τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται είναι κυριολεκτικής ή μεταφορικής αναλογίας;

ε) Προσπαθήστε να επαληθεύσετε μερικά από τα χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού δοκιμίου στο κείμενο που σας δόθηκε: προσωπική σκοπιά θέασης των πραγμάτων-υποκειμενισμός, πλασματική απεικόνιση της πραγματικότητας, συνειρμική-διαισθητική ανάπτυξη της σκέψης, χρήση συμβόλων, παρέκκλιση από τη γλωσσική νόρμα αλλά και λογική χρήση της γλώσσας με ακρίβεια, πληροφορική και αποδεικτική στόχευση.

3. Να επιβεβαιώσετε ή αν απορρίψετε τις προτάσεις που ακολουθούν, με βάση τις θέσεις του συντάκτη, όπως εκτίθενται στο κείμενο. ΣΛ

Σκοπός του είναι να δώσει την υφή του πολέμου από τη σκοποθεσία του πολιτικού.

Οι πολιτικοί, λόγω της θέσης τους, μπορούν να αποφασίσουν για τις τύχες των λαών.

Ο πόλεμος είναι πάντοτε ά-λογος.

Οι πολιτικοί ενδιαφέρονται για την clientela τους (για τις πελατειακές τους σχέσεις με τους ψηφοφόρους).

Ο συντάκτης πιστεύει ότι οι διανοούμενοι σε έκρυθμες περιόδους παίζουν το ρόλο του συνηγόρου των αντιπάλων.

Ο συντάκτης εκθέτει ένα γενικότερο μελλοντικό οραματισμό για την εγκαθίδρυση της ειρήνης.

Οι άνθρωποι ποτέ δεν παραδέχονται ότι ευθύνονται για τους πολέμους.

Ο πραγματικός διανοούμενος δεν κατηγορείται ποτέ από κανένα.

Ο επίλογος δεν έχει καμία σχέση με το εξεταζόμενο θέμα.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Κάθε πόλεμος είναι εκ προοιμίου παράλογος για πολλούς λόγους. Παράλληλα, στηρίζεται στη λογική της «νίκης», έστω και πύρρειος, έστω και καταστροφικής και για τον νικητή ακόμη. Να αναπτύξετε τον παραλογισμό του πολέμου και την αναγκαιότητα της ειρήνης στον κόσμο. Με ποιους τρόπους νομίζετε ότι θα μπορούσε η νέα γενιά να θέσει τη ζωντάνια και το δυναμισμό στην υπηρεσία της ειρήνης; (600 λέξεις)

ΓΛΩΣΣΙΚΈΣ ΑΣΚΉΣΕΙΣ

1. Να αντικαταστήσετε με ονοματικά σύνολα τις δευτερεύουσες προτάσεις:

¨ υπήρξε ομολογία μιας πλευράς ότι φταίει εκείνη

¨ ο μόνος τρόπος είναι να καταλάβουμε τι τους κινεί

¨ η ελευθερία του ενός σταματάει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου

¨ μπαίνεις στη θέση του, όταν σε απειλεί;

¨ μόνον έτσι μπορεί να υπάρξει πραγματικός διάλογος- και όχι παράλληλοι μονότονοι μονόλογοι

¨ είναι αναγκαίο να προσπαθεί να καταλάβει τα προβλήματά τους, να νιώσει τις ανάγκες τους, να αποδεχθεί τα επιχειρήματά τους- και να τα παρουσιάσει όλα στη δική του πλευρά

¨ αυτοί που τελικά δημιουργούν τους πολέμους

¨ για να στεριώσουν την εξουσία τους, να διευρύνουν την εκλογική πελατεία τους, να στιλβώσουν τη δημόσια εικόνα τους, διαγωνίζονται σε δημοκοπία, λαϊκισμό και φανατισμό

2. Να βρείτε μία τουλάχιστον συνώνυμη λέξη για καθεμία από αυτές που έχουν υπογραμμιστεί στο κείμενο.

3. Να γράψετε μία τουλάχιστον αντώνυμη λέξη για καθεμία από αυτές που ακολουθούν:

βασικός, απλός, ουσιαστικός, πιθανός, πραγματικός, ίσος, κοινότοπος, δύσκολος, αναγκαίος, σημαντικός, ψύχραιμος, αντικειμενικός, αμερόληπτος, εισακούγομαι, στερεώνω, διευρύνω, ευπρόσδεκτος

4. Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων με τις λέξεις που βρίσκονται στο πλαίσιο:

υπερακοντίζω, υπεραμύνομαι, υπεραπλουστεύω, υπερβαίνω, υπερβάλλω, υπερέχω, υπερηφανεύομαι, υπερισχύω, υπερνικώ, υπερπηδώ, υπερτερώ, υπερτιμώ, υπερτονίζω, υπερφαλαγγίζω, υπερψηφίζω

¨ ………………………….. συνέχεια ότι έχει το πιο γρήγορο αυτοκίνητο.

¨ ……………………………..όλων των άλλων σε ευφυΐα και απόδοση.

¨ «Τα λόγια της αγάπης καμιά φορά …………………………….το ίδιο το αίσθημα».

¨ Έπαθε καρδιακή προσβολή διότι ……………………………..τα πραγματικά όρια των δυνάμεών του.

¨ Ευτυχώς, στην περίπτωση αυτή η λογική ………………………του συναισθήματος.

¨ Η Βουλή …………………………το νομοσχέδιο σε όλες του τις διατάξεις.

¨ Οι ναζιστές προσπάθησαν να ………………………………..τους πραγματικούς πατριώτες, αλλά δεν τους εξόντωσαν.

¨ Πήρα κλήση, διότι ………………………………το όριο της ταχύτητας.

¨ Στη συνέντευξή του ο πρωθυπουργός …………………………………της πολιτικής του.

¨ Στην προσπάθειά του να γίνει κατανοητός, συχνά …………………………..τα θέματα.

¨ Στο σχέδιο αυτό τα πλεονεκτήματα …………………………………..των μειονεκτημάτων.

¨ Στο τέλος της προσπάθειας όλοι ……………………………εαυτούς, καθώς εργάζονταν νυχθημερόν.

¨ Χρειάστηκε να ………………………………πολλές δυσχέρειες για να φτάσουμε εδώ.

5. Να γράψετε δύο προτάσεις για την κάθε λέξη που ακολουθεί. Στη μία η λέξη να χρησιμοποιείται κυριολεκτικά και στην άλλη μεταφορικά: στρατόπεδο, εξουσία, ευλογία, πελατεία.

6. Να σημειώσετε την ένδειξη Σ ή Λ , εξετάζοντας τη χρήση των υπογραμμισμένων λέξεων στις παρακάτω προτάσεις:

Λειτουργώντας με πλήρη ορθολογισμό, θεώρησε ότι η αρμόζουσα στάση απέναντι στους μαύρους είναι-σαφώς!- ο ρατσισμός

Ακολουθώντας την τακτική της πειθούς, των λογικών επιχειρημάτων και του πειθαναγκασμού είχε τον τρόπο να πείθει με δημοκρατικότητα.

Και μετά από όλα αυτά, το επιμύθιο ήταν ότι δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να ενεργούμε χωρίς ευθυκρισία και σύνεση.

Ο δικολαβισμός και η στρεψοδικία τον έκαναν έγκριτο και σεβαστό δικηγόρο, όχι μόνο σε φίλους, αλλά και σε συναδέλφους του.

Η χειραγώγηση και η ποδηγέτηση των λαών υπήρξαν οι πόθοι των αποικιοκρατών και των καταπιεστών όλων των εποχών.

Οι αναπτυσσόμενες χώρες, όπως αυτές του λεγόμενου «Τρίτου κόσμου» πλήττονται από την ανέχεια και τη θνησογένεια.

Από την πολύ κούραση στη δουλειά, κάθε βράδυ ένιωθε- πραγματικά- αφιονισμένος.

Ο προσεταιρισμός των πιστών δεν θα πρέπει να αποτελεί επιδίωξη των ορθώς σκεπτόμενων και θρησκευόμενων πιστών κάθε θρησκείας.

Στο λυκόφως της νέας χιλιετίας που ανατέλλει, είναι λογικό ότι η ειρήνη πρέπει να αποτελέσει επιδίωξη των λαών και των ηγετών τους.

Δώσε μου τα στοιχεία του θέματος αδρομερώς, χωρίς να μπεις σε λεπτομέρειες.

Το λάθος έγινε εσκεμμένα, επομένως η παρείσφρησή του οφείλεται σε δόλιους σκοπούς και επιδιώξεις.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Περίληψη

α) Ο συντάκτης στην απορία του γιατί γίνονται πόλεμοι θέτει τη διαχρονικά προτεινόμενη λύση να μπουν οι άνθρωποι στη θέση των άλλων, αφού πάντα αλλού ρίχνονται οι ευθύνες του πολέμου. Αναγνωρίζει ότι αυτό είναι δύσκολο, ειδικά εάν πρόκειται για αντίπαλο της χώρας, το θεωρεί όμως μοναδική λύση. Ο ρόλος του διανοούμενου έγκειται στο να πείσει τους ομοεθνείς για το δίκαιο και του αντιπάλου, έστω κι αν κατηγορηθεί. Αυτή είναι και η διαφορά του από τον πολιτικό, ο οποίος συντηρεί το κλίμα εχθρότητας για το προσωπικό του συμφέρον. Τελειώνοντας, υποστηρίζει ότι ο πόλεμος δε συμφέρει κανένα, διότι και η νίκη ακόμη είναι πάντα πύρρεια.

β) Ο Νίκος Δήμου θεωρεί ότι ο διανοητής βρίσκεται στο αντιδιαμετρικό σημείο σε σχέση με τον πολιτικό. Υποστηρίζει, δηλαδή, ότι ο πνευματικός άνθρωπος υποχρεούται να κατανοεί το δίκαιο του αντιπάλου και να προσπαθεί να πείθει τους ομοεθνείς του για το δίκαιο αυτό. Εκείνο, δηλαδή, το οποίο έχει γι’ αυτόν σημασία είναι να πείσει τους άλλους ότι το δίκαιο δεν είναι ποτέ μονόπλευρο, αλλά υπάρχει πάντα μια πολυπρισματικότητα, καθώς όλοι από την πλευρά τους μπορεί να έχουν εξίσου δίκαιο και άδικο.

Στην εντελώς αντίθετη πλευρά πιστεύει ότι βρίσκονται οι πολιτικοί, οι οποίοι ενδιαφέρονται αποκλειστικά και μόνο για το δικό τους όφελος. Δεν νοιάζονται για το λαό και την κρατική ή εθνική ισορροπία, αλλά για το προσωπικό τους συμφέρον. Στο σημείο αυτό διαφοροποιούνται οι δύο. Η προσφορά του διανοούμενου είναι ανιδιοτελής και καθαρά ανθρωπιστική, ενώ του πολιτικού στενά ιδιοτελής και προσωπική. Έτσι, μόνο ο διανοούμενος μπορεί να βοηθήσει να απομακρυνθεί ο λαός από τις επικίνδυνες καταστάσεις, στις οποίες τον οδηγεί ο λαϊκισμός, η δημοκοπία και ο φανατισμός τον οποίο καλλιεργούν οι πολιτικοί.

γ) Ο συντάκτης θεωρεί ότι το δίκαιο ποτέ δεν μπορεί να είναι μονόπλευρο. Πιστεύει, δηλαδή, ότι ο άνθρωπος προσπαθεί πάντοτε να προωθήσει το προσωπικό του δίκαιο, να πείσει και να αγωνιστεί γι’ αυτό. Ποτέ, όμως, δεν είναι ο μόνος που έχει δίκαιο. Όπως όλοι εμείς θεωρούμε ότι έχουμε δίκαιο, έτσι πιστεύουν και όλοι οι υπόλοιποι, και οι αντίπαλοι ακόμη. Έτσι, πρώτο βήμα για την εξομάλυνση των διαφορών θεωρεί ότι είναι η παραδοχή και του δικαίου των άλλων. Αυτή η παραδοχή, αυτή η απόπειρα του καθενός να μπει στη θέση του άλλου αποτελεί και την κύρια προϋπόθεση για την ομαλή συνύπαρξη των ανθρώπων και την εξάλειψη των μεταξύ τους διαφορών.

2. α) Ο κυρίαρχος τρόπος ανάπτυξης της παραγράφου είναι η αναλογία («όταν ο Οδυσσέας…..θανάτου τους») και το παράδειγμα («στα αρχαία μυστήρια….αθανασίας»). Επομένως, ο τρόπος ανάπτυξης της παραγράφου είναι ο συνδυασμός μεθόδων.

β) Ο κύριος τρόπος πειθούς είναι η επίκληση στη λογική, ενώ υπάρχει κι επίκληση στο ήθος και συγκεκριμένα επίκληση στην αυθεντία.

Μέσα πειθούς είναι τα επιχειρήματα και τα τεκμήρια.

Το επιχείρημα αναφέρεται στη θέση του συντάκτη ότι οι θανατοναύτες επανέρχονται στην πραγματικότητα, έστω κι αν φαινομενικά έχουν πεθάνει.

Οι προκείμενες που το στηρίζουν είναι: «Όταν ο Οδυσσέας επισκέπτεται ζωντανός……από τη ληθαργική τους κατάσταση», ενώ το συμπέρασμα: «Για τους θανατοναύτες αυτό συμβαίνει αυτόματα. Η συνείδησή τους διευρύνεται μέσω του πρόσκαιρου θανάτου τους».

Το τεκμήριο που χρησιμοποιείται είναι τα παραδείγματα («Όταν ο Οδυσσέας επισκέπτεται ζωντανός……από τη ληθαργική τους κατάσταση»), καθώς και η αυθεντία («όπως ο Νίκος Καζαντζάκης που γράφει….να με πας στον θεό!»).

Το επιχείρημα αναπτύσσεται με επαγωγική συλλογιστική πορεία και είναι έγκυρο, διότι οι προκείμενες οδηγούν λογικά στο συμπέρασμα. Δεν είναι αληθές, διότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, οπότε πρόκειται για ατελή επαγωγή, καθώς τα συγκρινόμενα αντικείμενα δεν έχουν κοινά σημεία, σχετικά με το θέμα.

Επίκληση στο ήθος και συγκεκριμένα επίκληση στην αυθεντία υπάρχει στο χωρίο: «Αλλά το αίμα, κατά τον Εμπεδοκλή, αποτελεί το όργανο της συνείδησης. Μόνο μέσα από το άνοιγμα της συνείδησης μπορούν, λοιπόν, να ξυπνήσουν οι ζωντανοί-νεκροί.»

Μέσα πειθούς για την επίκληση στην αυθεντία δεν υπάρχουν.

γ) Το ταξίδι των θανατοναυτών.

δ) Τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται αποτελούν μεταφορική αναλογία , καθώς τα αναλογούντα στοιχεία (Οδυσσέας-θανατοναύτες) δεν έχουν απτές ομοιότητες.

ε) Τα χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού δοκιμίου που χρησιμοποιούνται είναι η χρήση συμβόλων (Οδυσσέας-Αντίκλεια) και η συνειρμική και διαισθητική ανάπτυξη της σκέψης σε ορισμένα σημεία, όπως επί παραδείγματι στο σημείο όπου υπάρχει η ρήση του Καζαντζάκη.

3. Να επιβεβαιώσετε ή αν απορρίψετε τις προτάσεις που ακολουθούν, με βάση τις θέσεις του συντάκτη, όπως εκτίθενται στο κείμενο. Σλ

Σκοπός του είναι να δώσει την υφή του πολέμου από τη σκοποθεσία του πολιτικού.

Οι πολιτικοί, λόγω της θέσης τους, μπορούν να αποφασίσουν για τις τύχες των λαών.

Ο πόλεμος είναι πάντοτε ά-λογος.

Οι πολιτικοί ενδιαφέρονται για την clientela τους (για τις πελατειακές τους σχέσεις με τους ψηφοφόρους).

Ο συντάκτης πιστεύει ότι οι διανοούμενοι σε έκρυθμες περιόδους παίζουν το ρόλο του συνηγόρου των αντιπάλων.

Ο συντάκτης εκθέτει ένα γενικότερο μελλοντικό οραματισμό για την εγκαθίδρυση της ειρήνης.

Οι άνθρωποι ποτέ δεν παραδέχονται ότι ευθύνονται για τους πολέμους.

Ο πραγματικός διανοούμενος δεν κατηγορείται ποτέ από κανένα.

Ο επίλογος δεν έχει καμία σχέση με το εξεταζόμενο θέμα.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Ο σύγχρονος άνθρωπος, έχοντας ξεπεράσει τα προβλήματα επιβίωσης του παρελθόντος επαίρεται σήμερα για τα πνευματικά και ιδιαίτερα για τα τεχνολογικά του επιτεύγματα, καθώς η τεχνολογία τιθέμενη στην υπηρεσία του του πρόσφερε απεριόριστες δυνατότητες και απλούστευσε τη ζωή του.

Παρόλη, όμως, την έξαρση των επιτευγμάτων του ο άνθρωπος του καιρού μας διέπεται από το μεγαλύτερο άγχος, το μεγαλύτερο φόβο και την έσχατη αγωνία, καθώς βιώνει καθημερινά τη φοβερή σκιά του πολέμου. Ο αιώνας της επανάστασης απέδειξε περίτρανα ότι δεν ήταν και αιώνας της λογικής. Εάν ο εφιάλτης της Χιροσίμα, πέρα από τον τραυματικό σκεπτικισμό για το μέλλον της ανθρωπότητας, έδωσε στον άνθρωπο την ψευδαίσθηση ότι ο ισχυρός μπορεί να επικρατήσει, τα νέα πανίσχυρα πυρηνικά όπλα έχουν εκμηδενίσει αυτή τη δυνατότητα και η ανθρώπινη παρουσία είναι πλέον θέμα λεπτότατων ισορροπιών.

Η επίλυση, επιπλέον, των διακρατικών διαφορών γίνεται ακόμη και σήμερα μέσω του πολέμου που προβάλλεται ως η έσχατη , ψυχρή, απρόσωπη και θανατηφόρα λύση. Οι δεκάδες εστίες μικρών πολέμων που υπάρχουν σ’ όλα τα σημεία της γης ίσως είναι το προμήνυμα του μεγάλου, του οριστικού τέλους.

Ο Μπερντιάεφ είχε υποστηρίξει κάποτε πως «οι ουτοπίες δεν ήταν ποτέ τόσο πραγματικότητα όσο στην εποχή μας». Οι φοβερές αυτές προφητείες που αναφέρονται στο τέλος του πολιτισμού και στην ολοσχερή καταστροφή του κόσμου έχουν φτάσει στο όριο της επαλήθευσής τους. Το κάποτε με τα σημερινά δεδομένα ταυτίζεται με το παρόν. Η μετάβαση από τα συμβατικά στα πυρηνικά όπλα, η διασπορά τους σε περισσότερες από δέκα χώρες και το γεγονός ότι η χρήση τους κρίνεται από αποφάσεις λίγων, όχι πάντα εγγυημένης ορθοφροσύνης, προσώπων, δε μας αφήνουν περιθώρια μεγάλης αισιοδοξίας, καθώς τίποτα πλέον δεν αποκλείει την ύπαρξη ενός λάθους. «Το όραμα ενός αραιά κατοικημένου χώρου, που απαρτίζεται από άτομα ικανά να φέρουν στη ζωή μονάχα ηλίθιους ή τέρατα, πρέπει επίμονα να τίθεται υπόψην εκείνων των εφησυχασμένων ανθρώπων, που ήρεμα αντικρίζουν τη δυνατότητα πυρηνικών εκρήξεων» σχολιάζει ο Μπέρναρντ Ράσσελ τη μελλοντική εξέλιξη της ζωής, φέρνοντας προ οφθαλμών την εικόνα που σχεδόν όλοι φαντάζονται πλέον, αν και απεύχονται. Και ενώ έπειτα από μια πυρηνική σύγκρουση δε θα υπάρχουν νικητές και χαμένοι, η σκέψη της ανθρωπότητας δεν μπορεί να αποδεσμευτεί από το φρικτό σχεδίασμα. Οι εμπορικοί και οικονομικοί ανταγωνισμοί, η δημιουργία σφαιρών επιρροής, οι ιδεολογικές διαφορές και συγκρούσεις οδηγούν κάθε τόσο τα πράγματα σ’ ένα τραγικό αδιέξοδο. Φαίνεται, όπως υποστηρίζει και ο ίδιος ο Ράσσελ, ότι μ’ αυτήν την πορεία ο άνθρωπος είναι ένα καταδικασμένο είδος, αφού υπάρχει μια κυρίαρχη και δραστήρια προς το θάνατο, που μέχρι τώρα, την τελευταία στιγμή αναστέλλεται από τον ορθολογισμό και το φόβο.

Ωστόσο, παρόλη την ανέφικτη και απραγματοποίητη κατάσταση μόνιμης ειρήνης του καιρού μας, αυτή παραμένει ένα όραμα που συγκινεί τον αναστατωμένο κι αγχωτικό μεταπολεμικό άνθρωπο.

Η ειρήνη, είναι ένα αγαθό που κατακτάται με πάλη, διότι κανείς απ’ αυτούς που κινούν τα νήματα της οικουμένης, δε θα θελήσει να υποχωρήσει στα συμφέροντά του, οικονομικά και πολιτικά. Η συγκεκριμένη κοινωνικοπολιτική δομή ευνοεί τον πόλεμο και αν δε σταματήσει η καταστροφή ανθρώπου από άνθρωπο, το θλιβερό αυτό φαινόμενο δε θα εκλείψει.

Πέρα, όμως, από αυτό οι άνθρωποι οφείλουν να ξεφύγουν από την προσωπική τους επανάπαυση και να πάψουν να εναποθέσουν όλες τις ελπίδες τους στην πρυτάνευση της λογικής, θεωρώντας πολύ μακρινή γι’ αυτούς την προοπτική του πολέμου εκ μέρους των ισχυρών. Το μικρόψυχο δόγμα «μετά από εμένα (εμάς, εν προκειμένω) το χάος» δε δικαιολογείται σε καμιά περίπτωση σήμερα.

Η στήριξη, εξάλλου, της βραχυπρόθεσμης ειρήνης στην περίφημη ισορροπία του τρόμου είναι αν μη τι άλλο αφελής κι, αν ο άνθρωπος βασίζει τις ελπίδες του στις συζητήσεις των «μεγάλων», για την προσπάθεια παγίωσης μιας αμφίβολης ειρήνης, πλανάται οικτρά. Οι συγκεκριμένες διαβουλεύσεις κινούνται σ’ ένα καθαρά δύσκαμπτο και αδρανές επίπεδο και, κυρίως, διεξάγονται ευκαιριακά ή περιοδικά κάνοντας την ειρήνη αμφίβολη.

Η μόνη πλέον ελπίδα όλων των ανθρώπων είναι ότι δε θα λείψει η σύνεση από τους ηγέτες των κρατών. «Ο μεγάλος θεωρητικός του πολέμου Κάρολος φον Καούσεβιτς είχε πει το πασίγνωστο: «»ο πόλεμος είναι συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα». Σήμερα έχουμε χρέος να το αντιστρέψουμε: η ειρήνη πρέπει να γίνει συνέχεια της πολιτικής με όλα τα μέσα». Αυτή προβάλλεται πια, όπως και σε όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, άλλωστε, ως η ύστατη αλλά και μοναδική λύση.

Οι νέοι, το πιο ζωντανό και δυναμικό κομμάτι της κοινωνίας, το μόνο αλώβητο από το αλλοτριωτικό κλίμα που συνθέτουν οι ιδιοτελείς σκοπιμότητες και η υποκρισία, χαρακτηρίζονται εύλογα από έναν ιδεαλισμό που πρέπει να τους αναδείξει σε «θιασώτες» του ύψιστου ιδανικού της ειρήνης και πρωτοπόρους στον αγώνα για την εδραίωσή της.

Οι τρόποι με τους οποίους η νεολαία όλων των χωρών μπορεί να δώσει ένα δυναμικό παρόν, νέα πνοή και παλμό στο ειρηνιστικό κίνημα είναι πολλοί. Η έξοδος των σύγχρονων νέων από την αδράνεια και τον εφησυχασμό που σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό προκαλεί η μακρά περίοδος διεθνούς ειρήνης που διανύουμε και η κατάκτηση της ευζωίας από τον αναπτυγμένο κόσμο κρίνεται αναγκαία. Η εκδήλωση ενδιαφέροντος για τα συντελούμενα στον κόσμο, η πληροφόρησή τους για τα αίτια και τις επιπτώσεις των ανά τον κόσμο τοπικών πολέμων και η συμμετοχή σε πορείες-διαδηλώσεις ενάντια στην πολεμική πρακτική των κρατών και υπέρ της προστασίας των λαών αρμόζει στο δυναμισμό τους.

Διαμορφώνοντας την πολιτική τους συνείδηση ή οντότητα μακριά από άγονες κομματικοποιήσεις και φανατισμούς, οι νέοι μπορούν να επιδιώκουν μία έγκυρη πληροφόρηση γύρω από τα μεγάλα θέματα της αμυντικής-εξωτερικής πολιτικής και εκδηλώνοντας πρωτοποριακή πολιτική σκέψη, να συμμετέχουν ή να διοργανώνουν οι ίδιοι μέσω των συνδικαλιστικών τους οργάνων- κομματικές, φοιτητικές νεολαίες – εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά των εξοπλισμών, καλώντας τους συμπολίτες τους να τους ακολουθήσουν. Ως νέοι δε ψηφοφόροι, είναι αυτοί από τους οποίους κατεξοχήν αναμένεται η αποκήρυξη όλων των εθνικιστικών ιδεολογημάτων και των πολιτικών δυνάμεων ή προσώπων που αρθρώνουν λόγο αντιανθρωπιστικό και αντιδημοκρατικό.

Ανδρωμένοι μέσα σε μια κοινωνία με ανοιχτές πύλες προς τον κόσμο και προετοιμασμένοι περισσότερο από τις προηγούμενες γενιές για την πολυπολιτισμική κοινωνία του μέλλοντος, οι νέοι έχουν χρέος να επιδεικνύουν ανοχή στη διαφορετικότητα, σεβασμό στον «άλλο», στον ξένο, στον αλλοεθνή, «αγκαλιάζοντας» πρώτα τους ξένους- πρόσφυγες, μετανάστες –της δικής τους κοινωνίας και ενισχύοντας περαιτέρω πρωτοβουλίες με φιλειρηνικό περιεχόμενο και στόχο την παροχή βοήθειας σε λαούς χειμαζόμενους από τη μάστιγα του πολέμου.

Οι νέοι, λοιπόν, ως μέλη φιλειρηνικών οργανώσεων, ως εκφραστές του οράματος για έναν ειρηνικό κόσμο, ως «πρεσβευτές» του ιδεώδους της ειρήνης αποτελούν την ελπίδα των κοινωνιών για ένα καλύτερο μέλλον.

1. Να αντικαταστήσετε με ονοματικά σύνολα τις δευτερεύουσες προτάσεις:

¨ υπήρξε ομολογία μιας πλευράς ότι φταίει εκείνη= υπήρξε ομολογία για το φταίξιμο της μιας πλευράς

¨ ο μόνος τρόπος είναι να καταλάβουμε τι τους κινεί= ο μόνος λοιπόν τρόπος είναι η κατανόηση της κινητήριας δύναμής τους

¨ η ελευθερία του ενός σταματάει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου= η ελευθερία του ενός σταματάει στην αφετηρία της ελευθερίας του άλλου

¨ μπαίνεις στη θέση του, όταν σε απειλεί;= μπαίνεις στη θέση του, στην περίπτωση απειλής σου από αυτόν;

¨ μόνον έτσι μπορεί να υπάρξει πραγματικός διάλογος- και όχι παράλληλοι μονότονοι μονόλογοι= μόνον έτσι είναι δυνατή η ύπαρξη πραγματικού διαλόγου- και όχι παράλληλων μονότονων μονολόγων

¨ αυτοί που τελικά δημιουργούν τους πολέμους= οι τελικοί δημιουργοί των πολέμων

¨ για να στεριώσουν την εξουσία τους, να διευρύνουν την εκλογική πελατεία τους, να στιλβώσουν τη δημόσια εικόνα τους, διαγωνίζονται σε δημοκοπία, λαϊκισμό και φανατισμό= με σκοπό τη στερέωση της εξουσίας τους, τη διεύρυνση της εκλογικής πελατείας τους, τη στίλβωση της δημόσιας εικόνας τους, διαγωνίζονται σε δημοκοπία, λαϊκισμό και φανατισμό

2. Να βρείτε μία τουλάχιστον συνώνυμη λέξη για καθεμία από αυτές που έχουν υπογραμμιστεί στο κείμενο.

απλό= βασικό, απλοϊκό

φταίνε= ευθύνονται

αποτελεί= συνθέτει, συγκροτεί

αρχή= έναρξη

υφίσταται= υπάρχει, υποφέρει, ανέχεται

κοινότοπη= συνηθισμένη, καθημερινή

δύσκολο= δυσχερές

αναγκαίο= απαραίτητο

μονότονοι= βαρετοί, ανιαροί

καταλάβει= κατανοήσει

νιώσει= αισθανθεί

αποδεχθεί= προσυπογράψει, ενστερνιστεί

πλευρά= μεριά

βολικός= άνετος, εύχρηστος, πρακτικός

ψύχραιμος= ατάραχος, νηφάλιος

αμερόληπτος= αντικειμενικός, δίκαιος, ουδέτερος, αδέκαστος

στεριώσουν= σταθεροποιήσουν

διευρύνουν= μεγαλώνουν, επεκτείνουν

στιλβώσουν= γυαλίσουν, ωραιοποιήσουν

διαγωνίζονται= αναμετρώνται

δημοκοπία= δημαγωγία

σύρραξη= σύγκρουση, διαμάχη

παράλογη= άλογη, παρανοϊκή

3. Να γράψετε μία τουλάχιστον αντώνυμη λέξη για καθεμία από αυτές που ακολουθούν:

βασικός- δευτερεύων, απλός-σύνθετος, ουσιαστικός- ανούσιος, πιθανός- σίγουρος, πραγματικός-ψεύτικος, ίσος- άνισος, κοινότοπος- πρωτότυπος, καινοτόμος, δύσκολος- εύκολος, αναγκαίος- προαιρετικός, σημαντικός- επουσιώδης, ψύχραιμος- ταραγμένος, ευέξαπτος, αντικειμενικός-υποκειμενικός, αμερόληπτος- μεροληπτικός, υποκειμενικός, προκατειλημμένος, εισακούγομαι- αγνοούμαι, στερεώνω- αποδυναμώνω, διευρύνω- στενεύω, ευπρόσδεκτος- ανεπιθύμητος, παρείσακτος

4. Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων με τις λέξεις που βρίσκονται στο πλαίσιο:

¨ …υπερηφανεύεται συνέχεια ότι έχει το πιο γρήγορο αυτοκίνητο.

¨ …υπερέχει όλων των άλλων σε ευφυΐα και απόδοση.

¨ «Τα λόγια της αγάπης καμιά φορά υπερακοντίζουν το ίδιο το αίσθημα».

¨ Έπαθε καρδιακή προσβολή διότι υπερτίμησε τα πραγματικά όρια των δυνάμεών του.

¨ Ευτυχώς, στην περίπτωση αυτή η λογική υπερίσχυσε του συναισθήματος.

¨ Η Βουλή υπερψήφισε το νομοσχέδιο σε όλες του τις διατάξεις.

¨ Οι ναζιστές προσπάθησαν να …υπερφαλαγγίσουν τους πραγματικούς πατριώτες, αλλά δεν τους εξόντωσαν.

¨ Πήρα κλήση, διότι υπερέβην το όριο της ταχύτητας.

¨ Στη συνέντευξή του ο πρωθυπουργός υπεραμύνθηκε της πολιτικής του.

¨ Στην προσπάθειά του να γίνει κατανοητός, συχνά υπεραπλουστεύει τα θέματα.

¨ Στο σχέδιο αυτό τα πλεονεκτήματα υπερτερούν των μειονεκτημάτων.

¨ Στο τέλος της προσπάθειας όλοι υπερβάλλουν εαυτούς, καθώς εργάζονταν νυχθημερόν.

¨ Χρειάστηκε να υπερπηδήσουμε πολλές δυσχέρειες για να φτάσουμε εδώ.

Η ζωή στο στρατόπεδο δεν είναι πάντα εύκολη για τους φαντάρους. (Κ)

Νιώθω ότι μετά τη διαφωνία μας είχαμε χωριστεί σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα (Μ)

Η διάκριση των εξουσιών σε εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική υφίσταται από την εποχή του Μοντεσκιέ (Κ).

Ο Τύπος θεωρείται η τέταρτη εξουσία, ακριβώς επειδή ασκεί μεγάλη επιρροή στους ανθρώπους. (Μ)

Ο ιερέας τους έδωσε την ευλογία του και τους ευχήθηκε να ζήσουν ευτυχισμένοι (Κ)

Πολλές φορές οι άνθρωποι αναρωτιούνται αν η επιστήμη είναι ευλογία ή κατάρα. (Μ)

Σύμφωνα με μια τελευταία έρευνα, 5 δικηγόροι στη Αθήνα νέμονται τη συντριπτική πλειοψηφία της πελατείας στο κλεινόν άστυ (Κ)

Κατά τη διάρκεια πολλών περιόδων της ελληνικής ιστορίας, το πολιτικό σύστημα νοσούσε λόγω της εκλογικής πελατείας, την οποία κάθε φορά επεδίωκε να έχει ο κάθε πολιτικός (μ)

6. Να σημειώσετε την ένδειξη Σ ή Λ , εξετάζοντας τη χρήση των υπογραμμισμένων λέξεων στις παρακάτω προτάσεις:

Από την πολύ κούραση στη δουλειά, κάθε βράδυ ένιωθε- πραγματικά- αφιονισμένος.

Δώσε μου τα στοιχεία του θέματος αδρομερώς, χωρίς να μπεις σε λεπτομέρειες.

Το λάθος έγινε εσκεμμένα, επομένως η παρείσφρησή του οφείλεται σε δόλιους σκοπούς και επιδιώξεις.

«Πόλεμος – Ειρήνη: Θέματα πολιτικά….»

Παρότι, επομένως αναγνωρίζουμε την τεράστια συμβολή της ειρήνης, δεν μπορούμε να αποφύγουμε τις οδυνηρές συνέπειες του πολέμου. Σύμφωνα με τον Clausevitz «ο πόλεμος είναι μια πράξη βίας προορισμένη να καταναγκάσει τον αντίπαλο να εκτελέσει τη θέλησή μας». Είναι η συνέχιση της πολιτικής μα άλλα μέσα, με μέσα ωστόσο που σκοτώνουν, σπέρνουν τον πανικό, επιφέρουν την οπισθοδρόμηση, εκφυλίζουν και αλλοιώνουν την προσπάθεια του ανθρώπου για ευημερία και πρόοδο.

Ο πόλεμος δεν είναι αυτοτελής σκοπός, αλλά μόνο ένα όργανο της πολιτικής. Κατά συνέπεια, η υποταγή της πολιτικής άποψης σ’ εκείνη του πολέμου θα ήταν παράλογη, επειδή η πολιτική είναι εκείνη που προκαλεί τον πόλεμο. Η πολιτική είναι η διανοητική εξουσία, ο πόλεμος δεν είναι παρά το όργανο, το μέσο.

Αυτά γράφτηκαν για να βρεθεί η αληθινή σχέση του πολέμου με την πολιτική, αλλά και για να αμφισβητηθεί ο μύθος που λέει ότι «ο πόλεμος είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης, και η ανθρώπινη φύση δεν μπορεί ν’ αλλάξει». Κάθε πράξη στην οργανωμένη κοινωνία είναι πολιτική. Η πολεμική πράξη, πράξη βίαιη και κτηνώδης, δείχνει ότι στις κοινωνίες απουσιάζει ο γόνιμος διάλογος, η ομοφροσύνη, η αλληλεγγύη και ο σεβασμός στο δικαιικό σύστημα. Οι μυστικές διπλωματίες δε, και ιδιαίτερα αυτές που δημιουργούν διπλωματικές νίκες και ήττες αντίστοιχα, ευθύνονται για την υιοθέτηση της τακτικής

Έκθεση Γ' ΕΠΑΛ ΕΛΕΥΘ/ΠΟΛΗΣ

"Eιρήνη-πόλεμος"(Πανελλήνιες"7")

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Γ'ΛΥΚΕΙΟΥ