ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ(Πανελλήνιες"23")

Ένας σαφής και απόλυτος διαχωρισμός των προτερημάτων και των ελαττωμάτων του Ελληνικού λαού, όχι μόνο δεν είναι δυνατός αλλά και δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Ο «δισυπόστατος» Έλληνας έχει αναπτύξει ένα τέτοιο ψυχισμό που μπορεί εύκολα να μεταλλάξει ένα προτέρημα σε ελάττωμα και το αντίστροφο.

Ακόμα, ο δρόμος των άκρων είναι γι’ αυτόν συχνά προτιμητέος από το δρόμο της μεσότητας. Γι’ αυτό και οι αρχαίες προτροπές; «Μηδέν άγαν» «Μέτρον άριστον (εστίν)» και ο κανόνας του Αριστοτέλη «Αρετή μεσότης εστίν δύο κακιών: της μεν καθ’ υπερβολήν, της δε κατ’ έλλειψιν» (Ηθικά Νικομάχεια).

Ωστόσο, είναι δυνατό να επιχειρήσουμε μια επισήμανση των ψυχικών χαρακτηριστικών του Έλληνα, όπως εκδηλώνονται στην ατομική του ζωή (ατομική ψυχολογία) και στην ομαδική του ζωή (ομαδική ψυχολογία). Φυσικά, είναι περιττό να υπογραμμίσουμε πως τα συναισθήματα, οι ιδέες και η συμπεριφορά του διαφέρουν στις δυο αυτές περιπτώσεις.

Αγάπη για την ελευθερία. Είναι παροιμιώδης στην ιστορική πορεία των Ελλήνων η αγάπη τους για την ελευθερία. Τη φυσική ελευθερία, την ελευθερία της σκέψης, του λόγου (ισηγορία), της πράξης κ.λπ. Σ’ αυτό τον τομέα ο Έλληνας είναι φανατικός.

Φιλοτιμία (ατομική και οικογενειακή) που οδηγεί στη φιλαλήθεια και στην αξιοπρέπεια, στο ήθος και την εντιμότητα. Πνεύμα θυσίας και αυτοθυσίας.

Φιλαλληλία και ανθρωπισμός, που οδηγεί στη φιλοξενία, τη γενναιοδωρία και τη στοργικότητα. Ο «Ξένιος Ζευς» παραμένει το έμβλημα της φιλοξενίας.

Φιλοπατρία. Η ιδέα της πατρίδας και η αγάπη του γι’ αυτήν είναι το μοναδικό στοιχείο που συνενώνει όλους τους έλληνες σ’ έναν αγώνα. Οι πιο φωτεινές σελίδες της ιστορίας τους, στηρίζονται σ’ Ευσέβεια στο θείον χωρίς φανατισμό και μισαλλοδοξία. Από την αρχαιότητα οι Έλληνες υπήρξαν «κατά πάντα δεισιδαιμονέστεροι» (κατά τη φράση του Αποστόλου Παύλου) στους πατρώους θεούς, ενώ συγχρόνως είχαν ανάμεσα στα «σεβάσματά » τους και βωμό «τω Αγνώστω Θεώ». Επιπλέον, ο σύγχρονος Ελληνισμός πήρε απ’ το Χριστιανισμό ό,τι θεώρησε ότι έχει κάποια συνέχεια με το παγανιστικό πνεύμα της αρχαιότητας, τόσο που θα έλεγε κανείς ότι και οι θεοί και οι Άγιοι των αρχαίων άλλαξαν ονόματα: Ποσειδών = Νικόλαος, Άρης= Αγ. Γεώργιος κ.ά.

Έντονη ατομικότητα. Ο κάθε Έλληνας επιθυμεί να είναι μια ιδιαίτερη προσωπικότητα. Γι’ αυτό αναπτύσσει θετική φιλοδοξία και ευγενική άμιλλα.

Εργατικότητα, για να πραγματώσει τους σκοπούς του και μιμητική ικανότητα προς έργα και πρότυπα αξιόλογα.

Φιλομάθεια και περιέργεια. Πολυμέρεια θετική.

 Ευφυΐα, ευστροφία, ετοιμότητα πνεύματος, ευγλωττία. Στις κρίσιμες καμπές του εθνικού βίου, αυτό το «δαιμόνιο του Έλληνα» θαυματουργεί.

Πρωτοβουλία, δημιουργικότητα, εφευρετικότητα.

 Ζωτικότητα και δραστηριότητα. Ανθεκτικότητα και καρτερικότητα. Θετικό πείσμα και υπομονετικότητα. Προσαρμοστικότητα και αναπροσαρμοστικότητα. Γι’ αυτή την «αιώνια νεότητα» της ελληνικής φυλής (που κάποτε σαν το Φοίνικα αναγεννάται απ’ την τέφρα της) έχουν γραφεί πολλά.

Καλαίσθητη ευαισθησία. Η επίδοσή του στις Τέχνες έχει ιστορική καταξίωση. Από την αρχαία ελληνική τέχνη (αγγειογραφία κ.λπ.) μέχρι τις σημερινές επιδόσεις του στα αριστουργήματα του λαϊκού πολιτισμού (υφαντά, κεραμικά κ.λπ.), η καλλιτεχνική ευαισθησία του είναι αμείωτη. Υπογραμμίζουμε ιδιαίτερα τις επιδόσεις του στην Ποίηση, το Θέατρο, τη Μουσική, την Αρχιτεκτονική, τη Ζωγραφική, τη Γλυπτική, το Χορό και πρόσφατα τον Κινηματογράφο.

Φιλελεύθερη πολιτική συνείδηση. Η διαχρονική αγάπη του προς τη Δημοκρατία μαρτυρεί μια ανεπτυγμένη πολιτική και κοινωνική συνείδηση.

Ηρωικό φρόνημα (λεβεντιά), γενναιοψυχία (θάρρος). Οι έλληνες υπήρξαν πάντοτε τολμηροί και ριψοκίνδυνοι. Ακόμα και η λέξη «αρετή» προέρχεται ετυμολογικά από τον Άρη και υποδηλώνει την «ανδρεία» ως πρώτιστη αρετή. Το εμπόριο, ο αποικισμός και η μετανάστευση, σ’ αυτές τις ιδιότητες στηρίχθηκαν. Τονίζουμε ιδιαίτερα την κλίση  προς το εμπόριο και τη ναυτική δραστηριότητα. Η ναυτιλία τους βρίσκεται στην πρώτη γραμμή.

Πνεύμα υγιούς αθλητισμού. Και φυσικής αγωγής. Το ιδανικό του Ολυμπισμού και το ρητό «Νους υγιής εν σώματι υγιεί» είναι αξίες ελληνικές.Πνεύμα αισιοδοξίας και ευθυμίας. Αυτό το πνεύμα,  που οι Ρωμαίοι το χαρακτήρισαν πνεύμα ελαφρότητας είναι έκδηλο στις λαϊκές γιορτές, τα δημοτικά τραγούδια κ.ά. Αυτό το «πνεύμα ελαφρότητας», αν το εξετάσει κανείς σε βάθος, θ’ ανακαλύψει μέσα του πολλά στοιχεία, όπως: ειρωνεία, σκεπτικισμό, αμφισβήτηση για όλα, διπλωματία, φαντασία, ξεγνοιασιά, απογοήτευση και πίκρα για την πορεία της ζωής και του κόσμου, για τη ματαιοδοξία των πραγμάτων, που δεν αξίζει τον κόπο να τα πάρει κανείς πολύ σοβαρά. ΟΙ δύσκολες συνθήκες και οι τραγικές καμπές του εθνικού βίου των Ελλήνων τους δίδαξαν ότι μόνο μ’ αυτό το πνεύμα μπορούν ν’ αντισταθμίσουν τη διαχρονική καταπίεση του ψυχισμού τους απ’ τις αντίξοες αυτές συνθήκες. Αυτό το πνεύμα εκτονώνει κα εξισορροπεί την εσωτερικότητά τους.

Πνεύμα κοινωνικότητας, οικειότητας, ευπροσηγορίας,εγκαρδιότητας. Η ανάγκη για φίλους αποτελεί για τον Έλληνα στοιχείο ζωής. Ο Πλάτων υπολογίζει σε τέσσερα τα στοιχεία που συγκροτούν την ευτυχία: 1. Η υγεία, 2. Η ομορφιά, 3. Το «πλουτείν αδόλως», 4. Η φιλία.

Πνεύμα δικαιοσύνης. Η ευαισθησία του Έλληνα στον τομέα της δικαιοσύνης είναι μεγάλη.

Πνεύμα οικονομίας και ολιγάρκειας.

 Αγάπη προς την οικογένεια και τις παραδόσεις.

Ελαττώματα

 Ροπή προς την άκρατη ελευθερία που συχνά εκτρέπεται σε ασυδοσία και αναρχία ή καταπάτηση της ελευθερίας των άλλων. Ξενομανία, δουλοφροσύνη, συναίσθημα κατωτερότητας ( που συχνά τραυματίζουν την εθνική αυτογνωσία, και μαρτυρούν αδυναμία αυτοκριτικής).

Ζηλοφθονία που οδηγεί σε διχόνοια, φιλοκατηγορία, συκοφαντία, μικροψυχία, κακοήθεια. Κατατρέχει τους άξιους και ικανούς («γιατί αυτός και όχι εγώ»).

Υπέρμετρη πολιτικολογία και χαμηλό πολιτικό ήθος στους περισσότερους πολιτικούς ηγέτες.

Ματαιοδοξία και πάθος για προβολή και διάκριση. Ο κάθε Έλληνας επιθυμεί να ξεχωρίσει (π.χ. να γίνει πρόεδρος σε κάποιο σωματείο, κόμμα, όμιλι κ.ά.) έστω και αν δεν είναι ικανός και άξιος. Ο λαός μιλάει για «φαντασμένους» που χαρακτηρίζονται για την αρνητική τους φιλοδοξία και φιλαρχία.

Επιπολαιότητα, έλλειψη τάξης, συστήματος, προγραμματισμού και συντονισμού. Η προχειρότητα αυτή, η τσαπατσουλιά, είναι αιτία πολλών δεινών. Η υποδομή του κάθε έργου είναι σαθρή, γιατί οι αρμόδιοι δεν αναζητούν στο βάθος των πραγμάτων τις αιτίες για τις αποτυχίες και γιατί τους χαρακτηρίζει έλλειψη μακρόπνοων σχεδίων και στόχων. Ενεργούν σπασμωδικά και ανεύθυνα.

Σοφιστική ικανότητα, φλυαρία και μικρολογία. Τάση για υπερβολή και μυθοπλασία.

Πονηρία με τάση προς την απάτη, ενώ ταυτόχρονα εύκολα αυταπατάται και απατάται.

Ανικανοποίητος, ευκολοχόρταστος(:αψίκορος) και ασταθής. Εύκολα ενθουσιάζεται και εύκολα απογοητεύεται. Μεμψίμοιρος, καχύποπτος και δύσπιστος. Συμφεροντολόγος και ατομιστής και γι’ αυτό δύστροπος, οξύθυμος, εριστικός και αγενής.

·        Αρνητικά πολυάσχολος (πολυτεχνίτης),, έτσι ώστε διασπάται και τελικά υποβαθμίζεται.

·        Υπερτροφικός εγωισμός. Υπεροψία ανεδαφική, έπαρση και αλαζονεία. Φιλαυτία και ιδιοτέλεια. Υπερφροντίδα για την ατομική άνεση και καλοπέραση. Ο εγωισμός αυτός οδηγεί και στην απειθαρχία ή την παρανομία, στην αμφισβήτηση και την εριστικότητα.

 Είναι γεγονός ότι οι αλλεπάλληλες και μακροχρόνιες υποδουλώσεις των Ελλήνων (Ρωμαιοκρατία, Τουρκοκρατία, Ενετοκρατίακ.λπ.) διαστρέψανε πολλές αρετές τους σε κακίες και πολλά προτερήματά τους σε ελαττώματα. Πρώτος ο Όμηρος είχε επισημάνει το γεγονός, ότι «το μισό της αρετής το αφαιρεί η σκλαβιά». Ο κώδικας συμπεριφοράς των δούλων προς τους δυνάστες είναι ενιαίος για όλους τους σκλάβους, και μέσα σ’ αυτό τον κανόνα συμπεριλαμβάνονται και οι Έλληνες. Τα ελαττώματα του χαρακτήρα που εμπεριέχονται σ’ αυτό τον κώδικα συμπεριφοράς των δούλων είναι: δολιότητα, πανουργία, απάτη, ψευδολογία, κολακεία, επιτηδειότητα, πονηρία, μηχανορραφία, θρασυδειλία, χαμέρπεια, δουλοφροσύνη, εχθρότητα, φαυλότητα, φλυαρία, εριστικότητα, φιλοχρηματία, κλοπή, ανακολουθία, καχυποψία, υποκρισία, εκδικητικότητα, προδοσία, διπροσωπία, δυσπιστία κ.λ.π.

Β Ιστορική αναδρομή –Σχέση αρχαιοελληνικού πολιτισμού με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό

Ο ελληνισμός στάθηκε εμπνευστής του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα διαδόθηκε ευρύτατα μετά το Β΄ αποικισμό, κυριάρχησε κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, που φαινομενικά τερμάτισε την επιβολή του κλασικού εθνικού οικοδομήματος, ενώ στην ουσία αυτό δηλαδή το αρχαιοελληνικό οικοδόμημα ορθώθηκε και κυριάρχησε στον πνευματικό τομέα, αφήνοντας την πολιτική και στρατιωτική ισχύ στα χέρια των Ρωμαίων.

Σπέρματα ελληνικότητας υπάρχουν σε κάθε σημείο του τότε γνωστού κόσμου. Η ελληνική πνευματικότητα μεταστοιχειώθηκε σε ζωογόνο πηγή στα σκοτεινά χρόνια του Μεσαίωνα και οδήγησε στην Αναγέννηση. Την εποχή που στη δύση επικρατούσε ο Μεσαίωνας, εποχή σκοταδισμού, στην ανατολή, που κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο, το Βυζάντιο έδωσε ώθηση στην κατάργηση του σκοταδισμού. Η ελληνική Ορθοδοξία και ο θρησκευτικός ανθρωπισμός εμφυσήθηκε σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

Η αρχαιοελληνική ανθρωπιστική παιδεία αποτέλεσε εκπαιδευτικό πρότυπο για πολλές παιδαγωγικές και εκπαιδευτικές προσπάθειες πολλών ευρωπαϊκών κοινωνιών. Ο ανθρωπισμός, δηλαδή η πίστη και ο σεβασμός στον άνθρωπο ως ύψιστη και ανεπανάληπτη αξία, αποτέλεσε τον πυρήνα, αργότερα, της αναγεννησιακής ακμής (ουμανισμός).

Η Ελλάδα, επίσης, ήταν γενέτειρα των επιστήμων της Ιατρικής, της γεωμετρίας, της Ιστορίας, της Φιλοσοφίας και μετάδωσε απλόχερα τις πνευματικές της κατακτήσεις στους ευρωπαϊκούς λαούς. Η μετεξέλιξη, βέβαια, και ο εμπλουτισμός αυτών των στοιχείων και επιστημών, είναι σαφώς έργο πανανθρώπινο, χρωστά όμως την απαρχή του στην ελληνική λογική και τον ελληνικό διαφωτισμό.

Η ελληνική λογοτεχνική δημιουργία έχει να επιδείξει έργα αθάνατα. Αναδείχθηκαν σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι από τη χώρα μας. Στην ελληνική γλώσσα γράφτηκαν αριστουργήματα, ίσως γιατί η ίδια με τον πλούτο της αποτελεί άξιο όργανο, γιατί διαθέτει ακρίβεια, γλαφυρότητα στη απόδοση κάθε νοηματικής απόχρωσης, τεράστιο παρελθόν και συνέχεια. Η μελέτη του αρχαίου ελληνικού πνεύματος από τον Ευρωπαίο αποκαλύπτει νέους ορίζοντες στη σκέψη και το διαλογισμό. Τα φιλοσοφικά κείμενα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη αποτέλεσαν τη βάση για τη φιλοσοφική σκέψη των μεγάλων μεταγενέστερων φιλοσόφων.

Η χώρα μας δεν έχει σήμερα την οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη, ώστε να προσφέρει στον ευρωπαϊκό πολιτισμό από οικονομική άποψη. Μπορεί, όμως, να προσφέρει τα μέγιστα, κυρίως μέσα από την αναβίωση των διαχρονικών αξιών του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Αξίες, όπως το μέτρο, η αυτογνωσία, η ανθρωπιστική παιδεία, η ελευθερία, η δημοκρατία και ο διάλογος, η φιλοπατρία, το αθλητικό ιδεώδες, το πνεύμα του Ολυμπισμού, πρέπει και σήμερα ν’ αποτελέσουν οδηγούς στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ευρωπαϊκού πολιτισμού προς την ουσιαστική πρόοδο και την ποιότητα ζωής.

Γ. Αξίες αρχαιοελληνικού πολιτισμού

Πνευματικός τομέας: ορθός Λόγος-ορθολογισμός (ενάντια σε προλήψεις, δεισιδαιμονίες, ….), παιδεία ανθρωπιστική (=σοφιστική μόρφωση-πολύπλευρη καλλιέργεια).

Ηθικός τομέας: μέτρο, ανθρωπισμός, αυτογνωσία (Σωκράτης), φιλότιμο.

Ψυχολογικός τομέας: Θάρρος, τόλμη, λεβεντιά, ηρωισμός (αρετές που τις ανέδειξαν σε αξίες μέσω της πολυτάραχης ιστορίας τους).

Κοινωνικός τομέας: Ελευθερία, ισοτιμία, αξιοκρατία.

Πολιτικός τομέας: διάλογος, συμμετοχή στα κοινά δημοκρατία.

Πολιτιστικός τομέας: Ωραίο-φιλοκαλία→ τέχνη, αθλητικό ιδεώδες, γλώσσα, θρησκείαΕθνικός τομέας: Πατρίδα.

·        Διεθνιστικός-Διακρατικός τομέας: Πνεύμα Ολυμπισμού (Ολυμπιακή ιδέα: πνεύμα άμιλλας, συναδέλφωσης λαών).

Οι παραπάνω αξίες είναι αξίες που αποδείχθηκαν έκτοτε διαχρονικές και των οποίων θεμελιωτές ήταν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Πρόκειται για αξίες ανθρωπιστικές, οι οποίες σήμερα δοκιμάζονται λόγω του υλιστικού πνεύματος και του άκρως τεχνοκρατικού και βιομηχανοποιημένου τρόπου ζωής. Είναι λοιπόν απολύτως απαραίτητα η αναβίωση των αξιών του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, γιατί έτσι θα εξασφαλιστεί η απαραίτητη ισορροπία μεταξύ υλικοτεχνικού και ηθικοπνευματικού πολιτισμού, επομένως και μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

«Η Νεοελληνική φυσιογνωμία»

1. «…. Η φυλή μας διαθέτει μιαν εκπληκτική προσαρμοστικότητα, επιβεβαιωμένη από την ως τώρα πορεία της μέσα στον κόσμο. Αλλά συχνά αυτή η προσαρμοστικότητα εκτροχιάζεται και το Έθνος παρουσιάζει μιαν οργιαστική διάθεση μιμητισμού-όπως αναντίρρητα συμβαίνει στις μέρες που περνούμε σήμερα. Ενώ έχουμε μια ραχοκοκαλιά γερή- την παράδοσή μας- ένα μεγάλο ηθικό ανάστημα, είμαστε πρακτικά ρευστοί, έτοιμοι να πάρουμε το σχήμα που θα μας ειπούν, το σχήμα ζωής που θα φέρει ο συρμός, τις συνήθειες και τις αντιλήψεις που καλώς ή κακώς καλλιεργούνται στα ανήλιαγα θερμοκήπια του εξωτερικού. Αυτή η τρομερή ενδημική αρρώστια του μιμητισμού υποδηλώνει πως το έθνος δεν ζει με αρχές, δεν έχει σταθερά, αμετακίνητα κριτήρια ζωής και πορείας, πως λησμόνησε τη φυσιογνωμία του, απεμπόλησε την αυθεντικότητά του και πως, αντί να δέχεται εσωτερικές επιταγές, υποκύπτει σε εξωτερικές επιδράσεις.

2. Ποια είναι όμως αυτή η νεοελληνική εθνική φυσιογνωμία που μπορεί, νομίζω, να γίνει το αρχέτυπο της κοινής ευρωπαϊκής ζωής; Ποια τα στοιχεία που τη συναπαρτίζουν;

3. Από το βαθύ σκότος της δουλείας εβγήκε στο μεγάλο φως του Εικοσιένα μια νέα εθνική φυσιογνωμία, η Νεοελληνική. Μουσκεμένη στο αίμα και στο δάκρυ αλλά περήφανη και ηθικά ωραία. Στο Εικοσιένα στηρίζεται η νέα Ελλάδα, από τα σπλάχνα του βγήκε η γλώσσα της, η λογοτεχνία της το νέο της ήθος, όλα. Κι έμοιαζε η πατρίδα την ώρα εκείνη σαν ένα πρόσωπο βυθισμένο τετρακόσια χρόνια μαύρα, σκοτεινά νερά, που αναδύεται ξάφνου μ΄ ένα χαρωπό στεναγμό ελευθερίας, κάτω από τον ήλιο της ζωής. Το μεγάλο της πάθος είναι η Ελευθερία.

4. Η Ελευθερία για τον Έλληνα δεν ήταν αυτό μονάχα που καθορίζουν τα διάφορα συνταγματικά κείμενα: το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, η ελευθερία της γνώμης, το απαραβίαστο του οικογενειακού ασύλου κ.λ.π. Η Ελευθερία στο Εικοσιένα απόκτησε ένα νόημα, μεταφυσικό θα ’λεγα. Η παρουσία της άνοιγε την πόρτα της ζωής, η στέρησή της ήταν μια μεγάλη, τρομερή Ύβρις για τον άνθρωπο, όμοια ή και κρισιμότερη από την Ύβρι του θανάτου των αρχαίων προγόνων, ήταν ένας διαρκής καθημερινός θάνατος, η δεινή προσβολή του ανθρώπου, και του Θεού που έπλασε τον άνθρωπο……

5. Πουθενά, νομίζω, στην ευρωπαϊκή ιστορία δεν έχουμε το φαινόμενο αυτού του συγκλονιστικού ξεσηκώματος γυναικών και παιδιών που η εποποιία του Εικοσιένα μάς παρουσιάζει. Και η λαχτάρα αυτής της Ελευθερίας άφησε τα ιερά της ίχνη στο δημοτικό μας τραγούδι, στα κείμενα των αγωνιστών, στα βιβλία των Ελλήνων που λαχτάρισαν ν’ αναστήσουν τη μεγάλη περιπέτεια της φυλής μας, του Βλαχογιάννη, του Πρεβελάκη, του Πετσάλη, στην αθάνατη ποίηση του Σολωμού και του Κάλβου.

6. Ένα άλλο νεοελληνικό πάθος είναι το πάθος της Δικαιοσύνης. Η Δικαιοσύνη είναι άλλοτε δύναμη αυθύπαρκτη, ιερή και αναπόφευκτη στη ζωή του Έθνους, άλλοτε ένα προσωπικό πάθος, ένα χρέος, ένα μεράκι. «Τον έφαγε το δίκιο», λέει ο λαός. Η Ελευθερία συνάπτεται πάντα με τη δικαιοσύνη. Χωρίς αυτή, η πραγμάτωση της Δικαιοσύνης στον κόσμο, είναι για το Νεοέλληνα αδιανόητη. Η Ελευθερία και η Δικαιοσύνη γεννούν και θρέφουν το δημοκρατικό φρόνημα των Νεοελλήνων, γιατί μονάχα αυτές οι δύο δυνάμεις φέρνουν την ισορροπία και την αρμονία στη ζωή και την ειρήνη στην ψυχή.

7. Ένα ακόμη, μοναδικό, χαρακτηριστικό της νεοελληνικής φυσιογνωμίας είναι η Λεβεντιά. Δεν πρόκειται για την αποκοτιά που είναι συχνά ζωώδης εκδήλωση. Πρόκειται για μια στάση του ανθρώπου που φανερώνει την ακμή της ψυχής του, την αρχοντιά του, την περηφάνια του είδους του. Είναι ένα ρωμαλέο ψυχικό κίνημα γεμάτο ευγένεια που φωτίζει το Εικοσιένα με ένα αληθινά ουράνιο φως. Η Λεβεντιά πηγάζει από μια βαθιά αυτογνωσία κι από μια συνείδηση της θέσης, της αξίας και του ρόλου του ανθρώπου μέσα στον κόσμο του Θεού. Ο λεβέντης, τέλος, δεν είναι ο ξιπασμένος. Είναι ο κεχαριτωμένος, ο βαθιά ανθρώπινος, ο άνθρωπος με τη μετρημένη ταπεινοσύνη, που δεν υποτιμά αλλά που δεν υπερβάλλει κιόλας, που στέκεται με γενναιοφροσύνη μέσα στη ζωή και είναι διαποτισμένος από έναν αγέρα ποίησης και γνησιότητας. Η Λεβεντιά δηλώνει την ενεργό παρουσία της ψυχής στον άνθρωπο.

8. Υπάρχει ακόμη το Φιλότιμο, όπως επισήμανε κάποτε ο Αιμ. Χουρμούζιος. Φαίνεται πως στη νεοελληνική ψυχή εμφανίζεται μια περιοχή υπερευαίσθητη που αναδίδει τους ερεθισμούς με έντονη ευγένεια κι αρχοντιά, που μυρώνει τη ζωή με μιαν υψηλής ποιότητας ανθρωπιά. Η έκφραση του ελληνικού φιλότιμου είναι η έκφραση μύχιου ανθρωπισμού κι ηθικής περηφάνιας, καλοσύνης και φιλαλληλίας. Κάποτε όμως, γίνεται η πηγή ενός δριμύτατου πόνου, που οδηγεί σε άγριες και απεγνωσμένες ενέργειες. Όταν το φιλότιμο προσβάλλεται, μοιάζει, για τη νεοελληνική συνείδηση, σαν να καταρρακώνεται, να προσβάλλεται, να προδίδεται όλη η αξία και η ευγένεια του ανθρώπου.

9. Έμεινε τελευταίο το ουσιωδέστερο, πλέον έντονο και κρίσιμο χαρακτηριστικό της νεοελληνικής φυσιογνωμίας: η Ορθοδοξία. Δεν μπορούμε σήμερα ούτε να φανταστούμε νεοελληνικό έθνος χωρίς Ορθοδοξία και νεοελληνικό βίωμα που δεν μετέχει στη ζωή, που δεν αποδίδει το σφυγμό της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.

10. Μέσα από τον ωραίο κι αρμονικό κόσμο του Ελληνισμού απουσίαζε ο ουρανός, η ελπίδα της αιωνιότητας, η σωτηρία της ψυχής με τη συνέργεια των επουράνιων δυνάμεων. Ήρθε όμως ο Χριστιανισμός και αποθέωσε τον Ελληνισμό, τον συμπλήρωσε και μεταμόρφωσε τον ηθικό άνθρωπο της ελληνικής φιλοσοφίας σε πολίτη του ουρανού. Ο Ελληνισμός πήρε έτσι άλλη κατεύθυνση, απ’ την εγκοσμιότητα προσανατολίστηκε μόνιμα προς την ουράνια πολιτεία, η περηφάνια έγινε αξιοπρέπεια, αριστοκρατικότητά του πνευματική αιώνια αρχοντιά.

                                                                                                                         Κ. Τσιρόπουλος

Επεξεργασία κειμένου

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (150-170 λέξεις).

Β. 1 «Η προσαρμοστικότητα ανάγκη αλλά και κίνδυνος για ένα λαό»: Μ’ αυτό το θέμα να δημιουργήσετε μια παράγραφο με τη μέθοδο της σύγκρισης –αντίθεσης.

2. Ποια νοηματική σχέση υπάρχει μεταξύ πρώτης και δεύτερης παραγράφου του κειμένου και γιατί; Ποια ή ποιες διαρθρωτικές λέξεις την επιβεβαιώνουν;

3. «Η Ελευθερία συνάπτεται πάντα με τη Δικαιοσύνη»: Να αναφέρετε με συντομία τα επιχειρήματα που αποδεικνύουν την αμφίδρομη αυτή σχέση μεταξύ των δύο εννοιών-αξιών.

4. Να βρείτε τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου: καταρρακώνεται, φρόνημα, δεινή,  συρμός, απεμπόλησε.

5. Ποιοι τρόποι και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιούνται στις παραγράφους  3 και 8;

Παραγωγή κειμένου

Μέσα στο πλέγμα των αντίξοων συγκυριών που διαταράσσουν την ανθρωπότητα, αλλά και με βάση τους νέους ορίζοντες που ανοίγονται μπροστά μας, είναι ανάγκη να δούμε τις προοπτικές του ελληνισμού γενικότερα, και ειδικότερα της πατρίδας μας.

Σε ποια θετικά στοιχεία πρέπει να στηριχθούμε ως Έθνος και ως Κράτος, για να οδηγηθούμε σε καλύτερες μέρες και να επηρεάσουμε το σύγχρονο κόσμο; Ποιες προτεραιότητες πρέπει να θέσουμε και ποιες συγκεκριμένες επιλογές οφείλουμε να κάνουμε, ώστε ν’ ανταποκριθούμε στις σύγχρονες απαιτήσεις;

Υποθέστε ότι είστε Έλληνας πολιτικός και κάνετε λόγο για όλα αυτά στο ελληνικό κοινοβούλιο. Καταθέστε τις απόψεις σας. (500 περίπου λ